163

Najlepszą postawą, jaką można przyjąć w czasie otrzymywania duchowych nauk,
czy to w postaci ustnej, czy spisanych na papierze, jest “słuchać, wyciągać
wnioski i doświadczać", to znaczy intelektualnie rozumieć nauki, zrozumieć znaczenie
słów, aby w końcu zastosować to w praktyce. Jeżeli przyjmie się taką postawę
w stosunku do nauk, proces nauczania będzie przebiegał nieprzerwanie i bez przeszkód.
Jeżeli jednak odbieranie nauk zatrzyma się na poziomie intelektualnym, może
to stać się przeszkodą na ścieżce. Jeśli chodzi o słuchanie i otrzymywanie nauk,
dobry uczeń powinien przypominać pokrytą klejem ścianę: rzucane na nią chwasty
przykleją się. Zły uczeń jest natomiast jak sucha ściana: cokolwiek się na nią
rzuci, wszystko opadnie na ziemię. Kiedy otrzymuje się nauki, nie powinno się
ich marnować i tracić. Uczeń powinien zachować je w swoim umyśle, a następnie
z nimi pracować. Nie wypełnione zrozumieniem nauki są jak chwasty rzucane na
suchą ścianę – spadają na ziemię i pozostają w zapomnieniu. Osiągnięcie zrozumienia
znaczenia nauk przypomina włączenie światła w ciemnym pokoju -wszystko, co do
tej pory było ukryte, staje się nagle jasne. Jest to doświadczenie “aha!", kiedy
fragmenty łamigłówki wpasowują się w odpowiednie miejsce i stają się zrozumiałe.
Doświadczenie to różni się od zwykłego, pojęciowego zrozumienia; jest to coś,
co naprawdę poznaliśmy, a nie jedynie coś, co usłyszeliśmy. Na przykład, jeśli
ktoś opowie nam o żółtej i czerwonej poduszce, możemy uzyskać intelektualne
zrozumienie tych dwóch kolorów Jeśli jednak znajdziemy się w ciemnym pokoju,
nie będziemy w stanie powiedzieć, która poduszka jest czerwona, a która żółta.
Zrozumienie znaczenia nauk jest jak włączenie światła w ciemnym pomieszczeniu
-wówczas bezpośrednio poznajemy oba te kolory. Nauki nie są już wówczas tylko
tym, co możemy komuś powtórzyć słowami, stają się częścią nas samych. Zastosowanie
nauk w praktyce oznacza zamianę tego, co zostało zrozumiane konceptualnie –
tego, co zostało przekazane, przemyślane, i czemu nadaliśmy znaczenie – w bezpośrednie
doświadczenie. Jest to proces analogiczny do smakowania soli. Można o soli mówić,
poznać jej skład chemiczny i cechy charakterystyczne, lecz bezpośrednie doświadczenie
następuje tylko przez jej posmakowanie. Doświadczenia tego nie można pojąć intelektualnie,
ani przekazać go słowami. Jeżeli spróbujemy wytłumaczyć, czym jest sól, osobie,
która nigdy jej nie spróbowała, nie będzie ona w stanie pojąć, na czym polega
bezpośrednie doświadczenie smakowania soli. Jeżeli jednak powiemy o rym komuś,
kto już soli zakosztował, wówczas oboje będziemy wiedzieć, o czym mowa. Podobnie
rzecz się ma z naukami i właśnie w taki sposób powinniśmy je przyjmować: najpierw
wysłuchać lub przeczytać, rozważyć je, zrozumieć ich znaczenie, a następnie
odnaleźć je w bezpośrednim doświadczeniu. W Tybecie świeże skóry rozkłada się
na słońcu i naciera masłem, aby nadać im miękkości. Praktykujący buddyzm jest
jak taka świeża skóra – twardy i zbity, obarczony ciężarem ciasnych i sztywnych
poglądów Nauki (dharma) przypominają masło, wcierane w skórę poprzez
praktykę. Słońce jest natomiast bezpośrednim doświadczeniem. Kiedy obie te rzeczy
są zastosowane, praktykujący staje się miękki i podatny na rozwój. Lecz masło
jest również przechowywane w skórzanych torbach. Kiedy zostawi się je w taki
sposób na kilka lat, skóra, z której zrobiona jest torba, staje się twarda jak
drewno, którego nie zmiękczy nawet tona świeżego masła. Ktoś, kto przez wiele
lat studiuje nauki, przyjmując je jedynie na poziomie intelektualnym, posiadając
niewielkie tylko doświadczenie w praktyce, jest podobny do takiej zesztywniałej
skóry. Nauki mogą zmiękczyć twardą skórę ignorancji i pewnych warunków, ale
jeśli przechowuje się je jedynie intelektualnie, nie wprowadzając ich w życie
za pomocą praktyki i nie ogrzewając bezpośrednim doświadczeniem, człowiek może
stać się sztywny i ociężały w swoim intelektualnym zrozumieniu. Nowe nauki nie
zmiękczą go, nie przenikną ani nie zmienią. Musimy uważać na to, aby nie przechowywać
nauk tylko na poziomie konceptualnego zrozumienia, aby nie stało się to blokadą
na drodze do mądrości. Nauki nie są bowiem poglądami, które należy gromadzić,
lecz ścieżką, którą należy podążać.