WIEK XVIII W POLSCE
SYTUACJA
SPOŁECZNO-POLITYCZNA
W Polsce w odróżnieniu
od Francji dominowała szlachta, a nie mieszczaństwo.
Następował upadek miast. Był zły stan gospodarki.
Następował rozkład organizacji państwowej. Prestiż
Rzeczpospolitej na forum międzynarodowym upadł. Polska stała
się pionkiem w rękach sąsiadów (rozbiory). Król (Stanisław
August Poniatowski) przystąpił do walki z sarmatyzmem. W nim
upatrywał źródło zła. Król starał się zaangażować
różne środki do walki z zacofaniem.
PREKURSORZY
Stanisław
Konarski
Wszechstronny działacz,
zajmował się:
lpraca nad reformą
ustroju państwal
Traktat o skutecznym rad sposobie
Charakteryzuje
ówczesną RP i wysuwa postulaty, żądania mające uzdrowić
państwo. Przeciwstawia się liberum veto, proponuje,
aby źródłem decyzji była większość głosów. Gani prywatę
szlachty. Przeciwnik szlacheckiej megalomanii (manii wielkości).
Zreformował
szkolnictwo, żądał wprowadzenia nauczania rozumowego. Kładł
nacisk na sprawy wychowania obywatelskiego, ludzi świadomych
sytuacji społecznej i politycznej, świadomych obowiązku wobec
ojczyzny i narodu. Podążał za nauczaniem poglądowym, opartym
na racjonalnym poznawaniu rzeczywistości, empirystycznych
metodach. Wprowadził obowiązek nauczania języka polskiego,
historii literatury, nowożytnych języków. Wprowadzając
też nauki przyrodnicze, historię, geografię. W 1740 r.
założył szkołę dla synów szlacheckich Collegium Nobilum.
Uważał, że dorośli są zbyt zdeprawowani sarmatyzmem i nie da
się ich zmienić.
W szkole działał teatr
konwiktowy, w którym uczniowie wystawiali sztuki pisane w duchu
klasycystycznym, posiadające morał, mające walory wychowawcze,
np. Tragedia Epaminoudas Konarskiego. Pisał także
traktaty: O poprawie wad wymowy. Wyszydzał skomplikowany,
napuszony barokowy styl. Propaguje czystość, naturalność
języka.
Stanisław
Leszczyński
Wydał traktat
polityczny Głos wolny, wolność ubezpieczający.
Domagał się jak najszybszego przeprowadzenia reform.
Propagował ograniczenie liberum veto. Króla elekcyjnego ma
wybierać cały naród, a nie tylko szlachta. Żądał
wzmocnienia administracji państwowej, poprawy warunków chłopów.
Komisja Edukacji
Narodowej
Powołana w 1773 r.
przez sejm na wniosek króla. Była pierwszym ministerstwem
oświaty w Europie. Podstawowe zadania określało hasło:
Stworzyć naród przez wychowanie
publiczne. Pod
kierownictwem komisji przeprowadzono reformę szkół w całym
kraju. Po raz pierwszy zezwolono na naukę dziewcząt w
szkołach, zaczęto powoływać szkoły ludowe Ž dla wszystkich. powołano również
Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które
opracowywało i
wydawało nowe podręczniki. W szkołach zwrócono szczególną
uwagę na problem kultury języka polskiego, a wzorem polszczyzny stały
się dzieła pisarzy odrodzenia.
PRASA
I TEATR JAKO NACZELNE ŚRODKI AGITACJI W SŁUŻBIE REFORM
rola Warszawy w
XVIII w.
Warszawa stała się
centrum kulturalnym i politycznym. Stało się to za sprawą
urbanistycznego uporządkowania stolicy. Dwór stał się
głównym ośrodkiem sztuki, centrum artystycznym.
działalność
króla i znaczenie dworu królewskiego
Poniatowski popierał architekturę. Przebudował
zamek królewski, zbudował pałac na wodzie. Był mecenasem literatury.
Wydawał publiczne, oświeceniowe utwory (u niego pojawiły się
po raz pierwszy utwory Krasickiego).
charakterystyka
czasopiśmiennictwa
tytuły czasopism
Pierwsze polskie
pismo - 1661, wchodziło tylko przez 7 miesięcy.
Wzorowany na angielskim Spectatorze. Pierwszy redaktor to
Stanisław Bohomolec. Zamieszczał tam swoje
artykuły także Ignacy Krasicki. Monitor ukazywał zacofanie polski,
żądał reform, walki z ciemnotą i sarmackimi zabobonami.
lZabawy
przyjemne i pożytecznel
Redaktorem naczelnym
był Adam Naruszewicz. Celem było zaznajomienie z
twórczością ówczesnych pisarzy. Za wzór uznawano J. Kochanowskiego.
Czasopismo wydawane
podczas obrad Sejmu Wielkiego. Prezentowała bieżące informacje.
lGazeta narodowa i obcal
Czasopismo wydawane
podczas obrad Sejmu Wielkiego. Był to dziennik. Przetrwała
160 lat.
Czasopismo okresu Sejmu Wielkiego. Było to pismo
informacyjno-rozrywkowe.
funkcja i znaczenie
rozwoju czasopiśmiennictwa
Czasopiśmiennictwo doby
oświecenia miało charakter zaangażowany, patriotyczny. Interesowało
się sprawami polskimi, przede wszystkim społecznymi,
politycznymi, gospodarczymi i kulturalnymi. Było głównym
środkiem masowego przekazu i oddziaływania na ówczesne
społeczeństwo.
powstanie Sceny
Narodowej w Warszawie
dzieje teatru
17 listopada 1765 roku
został otwarty polski teatr publiczny dla wszystkich. Powstał w
budynku operalni saskiej. Pierwszą wystawioną sztuką
była komedia Natręty
Józefa Bielawskiego.
Komedie tworzył Franciszek Bohomolec. Stworzył między innymi: Małżeństwo
z kalendarza, utwór ośmieszający Polaków. Jest to
przykład typowej komedii warszawskiej. W 1767 roku teatr
zamknięto. Otwarto go dopiero w 1774 roku.
znaczenie teatru
W okresie oświecenia
teatr publiczny pełnił bardzo ważną rolę. Wychowywał
ówczesnego obywatela. Uczył go krytycznie myśleć i widzieć
wady ustroju, w którym żył. Walczył o język narodowy.
Propagował postępowe reformy państwowe. Jego działalność
szczególnie wzrosła w czasie Sejmu Czteroletniego. Obok sztuk
rozrywkowych wystawiał utwory, które w sposób pośredni lub bezpośredni
nawiązywały do życia politycznego kraju, propagowały nowe
idee oświeceniowe, domagały się przeprowadzenia w Polsce
reform politycznych i społecznych w myśl założeń
społecznych i humanitarnych.
obyczajowa komedia warszawska
Po ponownym otwarciu
teatru w 1774 roku nastąpił rozkwit komedii warszawskiej.
Twórcy teatralni to: Franciszek Zabłocki (Cud
mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, Fircyk
w zalotach).
Charakteryzuje się ona tym, że tematyka polityczna nie jest
najważniejsza, a rzecz krąży wokół intrygi miłosnej
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plteen-mushing.xlx.pl