141

Z nowym mocnym instrumentem metaanalizy do dyspozycji parapsychologia wkroczyła w drugiej połowie lat 80. w nową fazę samoświadomości. Olbrzymi zbiór danych, zgromadzonych w różnych laboratoriach w ciągu ostatnich 50 lat, z brawurą przeszedł naukowy chrzest bojowy.

“Jeżeli badania nad psi odpowiadaj ą temu samemu standardowi, co każda inna uznana dyscyplina naukowa, to wyniki dokładnie zgadzają się z tymi, jakie obserwuje się w najbardziej ścisłych naukach!"83 Uznanie zjawisk paranormalnych przez naukę jest nieuniknione.

Dużą przeszkodę stanowi jeszcze – na początek – brak odpowiedniej teorii. Istnieje wiele obiecujących kalkulacji, ale niewiele z nich zawiera wypowiedzi możliwe do sprawdzenia w sposób empiryczny. Prosty przykład ilustruje, jak ważne są teorie w szarej codzienności prac badawczych. Fizycy przeprowadzili prawie 200 000 doświadczeń, których celem było znalezienie pewnej cząsteczki o nazwie omega minus. W czasie wszystkich testów tylko dwukrotnie udało im się stwierdzić istnienie tej cząsteczki. Wystarczyło to fizykom do powzięcia przekonania o rzeczywistym istnieniu tego elementu84. Właściwie nie można powtórzyć tego zjawiska. Wyobraźmy sobie, że parapsycholodzy musieliby przeprowadzić 100 000 prób, aby uzyskać jedną wskazówkę mówiącą o istnieniu psi! Bez wątpienia już dawno porzuciliby swoją dziedzinę nauki i poświęcili się innym rzeczom.

Dlaczego więc bezproblemowo uznano unikatową cząsteczkę, a badania psi musiały przez tak długi czas walczyć o zdobycie choćby pozorów akceptacji? Tajemnica nie kryje się w badaniach empirycznych, w doświadczeniach czy w dużej liczbie uchwytnych dowodów. Tajemnica tkwi w teorii. Na bazie uznanej teorii powtarzalność zjawiska schodzi do rangi drugorzędnej. Decydująca jest prognoza wynikająca z teorii.

W takim ujęciu nauka o anomalnych zjawiskach mentalnych ma niewielkie szansę. Najpierw musi wyraźnie udowodnić powtarzalność zjawisk, które bada – co też po mistrzowsku uczyniła. Metaanalizy – instrument do stwierdzania jakości powtarzalności – zakończyły dyskusje nad istnieniem psi. Z korzyścią dla niej.

Być może w dziedzinie parapsychologii nigdy nie da się przedstawić użytecznej teorii. Istnieje bowiem ogromna różnica pomiędzy zrozumieniem pojedynczego i kompleksowego układu. Systemy o wysokim stopniu złożoności mogą zdecydowanie wykraczać poza ograniczone zdolności ludzkiego pojmowania. Nie da się wówczas zrozumieć danego systemu. Takim właśnie, nadzwyczaj kompleksowym systemem jest psi. Ale nawet gdyby stworzenie teorii było niemożliwością, to jednak zaczęliśmy już rozumieć sposób działania psi.

To tak, jak wielkie systemy jogi, buddyzmu i Zeń, które właściwie nie posiadają “teorii" świadomości, a pomimo tego opracowały ćwiczenia, które umożliwiają użycie świadomości w szczególny sposób i wykorzystanie jej ukrytego potencjału.

Analogicznie możemy stworzyć dostęp, dzięki któremu zaczniemy wykorzystywać ukryty potencjał psi. Porównanie nasuwa się samo, ponieważ psi stanowi integralny składnik świadomości.

Parapsychologia bada oddziaływania pomiędzy świadomością i światem fizycznym. Obecnie znalazła swoje naturalne miejsce w sercu nowej nauki – badaniu świadomości.

Rozszyfrowanie świadomości uważa się współcześnie za ostatnią nieznaną dziedzinę nauki. Badanie świadomości przeżyło w minionych latach nietypowe zainteresowanie zarówno ze strony nauk przyrodniczych, jak i zgłębiających tajniki umysłu. Anomalne zjawiska mentalne uznawane są za czynniki ogrywające istotną rolę w naszym zrozumieniu świadomości. W tej dziedzinie na nadejście odpowiedniej godziny czekają jednak jeszcze niezliczone, nierozwiązane zadania. Fizyk Nick Herbert precyzuje to w następujący sposób: “Największe misterium dla nauki stanowi istota świadomości. Nie sądźmy, że jesteśmy w posiadaniu złych lub niepełnych teorii traktujących o ludzkiej świadomości; my w ogóle nie mamy żadnych teorii. Prawie wszystko, co wiemy o świadomości, sprowadza się do tego, że ma ona coś wspólnego z głową, a nie ze stopą"85.

Najważniejszej rzeczy, której musimy nauczyć się w pracach badawczych nad świadomością, doświadczyliśmy już na podstawie badań psi – myślenie w kategoriach “albo/albo" prowadzi w ślepą uliczkę. Musimy zacząć myśleć w kategoriach “zarówno/jak i". Tak, jak foton jest zarówno cząsteczką, jak i falą, tak i świadomość może mieć dwa odpowiadające sobie stany. Normalny stan świadomości przyjmuje raczej formę cząsteczkową, zlokalizowaną w czasie i przestrzeni. W takim stanie człowiek traktuje siebie jako odizolowanie, niezależne stworzenie. W niecodziennych, odmiennych stanach świadomość przyjmuje raczej formę falową, niezlokalizowaną w czasie i przestrzeni. Odpowiednio do tego człowiek przeżywa w takich stanach oswobodzenie z granic; doświadczenia identyfikacji, mistycznej jedności i ponadczasowości. Obydwa stany przejawiania się świadomości są jednakowo ważne. Pomiędzy nimi znajduje się psi – która łączy i dzieli.

Psi jest zjawiskiem połączeń, przejść i zmian. Pojawia się tam, gdzie kończy się niezmienność, a nowe wyłania się zza horyzontu; gdzie zatracają się zabezpieczenia i obcość ukazuje swoje oblicze; w miejscach na granicy jawy i snu, pomiędzy codziennym i niecodziennym stanem świadomości; w chwilach osłabionej uwagi. Jest zjawiskiem “dziurki od klucza", rozszczepienia pomiędzy światami, oknem otwierającym widok na bezgraniczność naszej egzystencji.