f

To rzekłszy Kmicic skłonił się i wyszedł.
W drugiej izbie pokojowcy podnieśli się na jego widok, ale on przeszedł jak pijany, nikogo nie widząc. Na progu izby chwycił się obu rękami za głowę i począł powtarzać z jękiem prawie:
- Jezusie Nazareński, Królu Żydowski! Jezus, Maria, Józef!
Chwiejnym krokiem przeszedł przez podwórzec około warty złożonej z sześciu halabardników. Za kołowrotem stali jego ludzie z wachmistrzem Soroką na czele.
- Za mną! - rzekł Kmicic.
I ruszył przez miasto ku oberży.
Soroka, dawny żołnierz Kmicica i znający go doskonale, zauważył natychmiast, że z młodym pułkownikiem dzieje się coś niezwykłego.
- Czuj duch! - rzekł z cicha do ludzi - gorze temu, na kogo gniew jego spadnie!
Żołnierze przyspieszali w milczeniu kroku, a Kmicic nie szedł, ale biegł prawie naprzód, wymachując rękoma i powtarzając bezładne słowa.
Do uszu Soroki dochodziły jeno oderwane wyrazy: “Truciciele, wiarołomcy, zdrajcy...Zbrodzień i zdrajca... Obaj tacy..."
Potem począł pan Kmicic wspominać dawnych kompanionów. Nazwiska: Kokosiński, Kulwiec, Ranicki, Rekuć i inne, wypadały z jego ust jedno po drugim. Kilka razy wspomniał także Wołodyjowskiego. Słuchał tego ze zdumieniem Soroka i trwożył się coraz bardziej, a w duszy myślał:
“Jakaś krew się tu poleje... Nie może być inaczej..."
Tymczasem przyszli do zajazdu. Kmicic zamknął się natychmiast w izbie i z godzinę nie dawał znaku życia.
A żołnierze tymczasem bez rozkazu ładowali wiuki i siodłali konie.
Soroka mówił im:
- Nie zawadzi to, trzeba być na wszystko gotowym.
- My też gotowi! - odpowiadali starzy zabijakowie ruszając wąsami.
Jakoż pokazało się wkrótce, że Soroka dobrze znał swego pułkownika, bo nagle Kmicic ukazał się w sieni, bez czapki, w koszuli tylko i hajdawerach.
- Konie siodłać! - krzyknął.
- Posiodłane.
- Wiuki ładować!
- Spakowane.
- Dukat na głowę! - krzyknął młody pułkownik, który pomimo całej gorączki i wzburzenia spostrzegł, że ci żołnierze w lot odgadują jego myśli.
- Dziękujemy, panie komendancie! - ozwali się wszyscy chórem.
- Dwóch ludzi weźmie konie wiuczne i wyjedzie natychmiast z miasta ku Dębowej. Przez miasto jechać wolno, za miastem puścić konie w skok i nie ustawać aż w lasach.
- Wedle rozkazu !
- Czterej inni nabić garłacze siekańcami. Dla mnie dwa konie osiodłać, żeby i drugi był w zupełnej gotowości.
- Wiedziałem ja, że coś będzie! - mruknął Soroka.
- A teraz wachmistrz za mną! - krzyknął Kmicic.
I jak był rozebrany, w hajdawerach tylko i rozchełstanej na piersiach koszuli, wyszedł z sieni, a Soroka szedł za nim, otwierając szeroko oczy ze zdziwienia; tak doszli aż do studni żurawianej w podwórzu zajazdu. Tu Kmicic zatrzymał się i ukazując na wiadro wiszące przy żurawiu rzekł:
- Lej mi wodę na łeb!
Wachmistrz wiedział z doświadczenia, jak niebezpiecznie było pytać dwa razy o rozkaz; chwycił więc za drąg i zanurzył wiadro w wodzie, następnie wyciągnął je spiesznie i porwawszy w dłonie chlusnął zawartą w nim wodę na pana Andrzeja, a pan Andrzej począł parskać i prychać jakoby wieloryb dłońmi przyklepywał mokre włosy, po czym zakrzyknął:
- Jeszcze !
Soroka powtórzył czynność raz, drugi i chlustał wodą ze wszystkich sił, jakoby chciał płomień zagasić.
- Dość! - rzekł na koniec Kmicic. - Pójdź za mną, szaty mi pomożesz wdziać!
I poszli obaj do zajazdu.
W bramie spotkali swoich dwóch ludzi, wyjeżdżających zwiucznymi końmi.
- Wolno przez miasto, za miastem w skok! - powtórzył im na drogę Kmicic.
I wszedł do izby.
W pół godziny później ukazał się, znowu, całkiem przybrany już jak do drogi w wysokie jałowicze buty i łosiowy kaftan obciśnięty pasem skórzanym, za który zatknięta była krócica.
Żołnierze zauważyli także, iż spod kaftana wyglądał mu brzeg drucianej kolczugi, jak gdyby wybierał się na bitwę. Szablę też miał przypiętą wysoko, by łatwiej było chwycić za rękojeść; twarz miał dość spokojną, ale surową i groźną.
Rzuciwszy okiem na żołnierzy, czy gotowi i zbrojni należycie, siadł na koń i cisnąwszy dukata gospodarzowi wyjechał z zajazdu,
Soroka jechał przy nim, trzej inni z tyłu, prowadząc zapasowego konia.
Wkrótce znaleźli się na rynku napełnionym przez wojska Bogusława. Ruch już był między nimi, bo widocznie przyszły rozkazy, aby się gotowano do drogi. Jazda dociągała popręgów u siodeł i kiełznała konie, piechota rozbierała muszkiety stojące w kozłach przed domami, do wozów zakładano konie.
Kmicic obudził się jakoby z zamyślenia.
- Słuchaj, stary- rzekł do Soroki -wszakże to od starościńskiego dworu gościniec idzie dalej, nie trzeba wracać przez rynek?
- A gdzie pojedziem, panie pułkowniku?
- Do Dębowej !
- To właśnie z rynku wedle dworu trzeba przejeżdżać. Rynek zostanie za nami.
- Dobrze! - rzekł Kmicic.
Po chwili mruknął sam do siebie półgłosem:
- Ej, żeby tamci żyli teraz! Mało ludzi na taką imprezę, mało!
Tymczasem przejechali rynek i poczęli skręcać ku starościńskiemu domowi, który leżał o półtora stai dalej nad drogą.
- Stój ! - rzekł nagle Kmicic.
Żołnierze stanęli, on zaś zwrócił się ku nim.
- Gotowiście na śmierć? - spytał krótko.
- Gotowi - odpowiedzieli chórem orszańscy zabijakowie.
- Leźliśmy Chowańskiemu w gardło i nie zjadł naš... Pamiętacie?
- Pamiętamy!
- Trzeba się dziś ważyć na wielkie rzeczy... Uda się, to miłościwy król nasz panów z was poczyni... Ja w tym!... Nie uda się, pójdziecie na pal!
- Co się nie ma udać! - rzekł Soroka, którego oczy poczęły błyskać jak u starego wilka.
- Uda się! - powtórzyli trzej inni: Biłous, Zawratyński i Lubieniec.
- Musimy porwać księcia koniuszego! - rzekł Kmicic.
I umilkł chcąc zbadać wrażenie, jakie szalona myśl uczyni na żołnierzy. A oni umikli także i patrzyli w niego jak w tęczę, tylko wąsiska ruszały im się i tylko twarze stały się groźne i zbójeckie.
- Pal blisko, nagroda daleko! - rzekł Kmicic.
- Mało nas! - mruknął Zawratyński.
- To gorzej aniżeli z Chowańskim ! - dodał Lubieniec.
- Wojska wszystkie w rynku, a we dworze jeno straż i dworzan ze dwudziestu - rzekł Kmicic - którzy niczego się nie spodziewają, nawet i szabel przy bokach nie mają.
- Wasza miłość swoją głowę stawi, czemu my nie mamy naszych postawić? - odparł Soroka.
- Słuchać! - rzekł Kmicic. -Jeśli chytrością go nie weźmiem, to inaczej wcale nie weźmiem... Słuchać! Ja wejdę do komnat i po chwili wyjdę z księciem... Jeśli książę siądzie na mego konia, tedy ja siądę na drugiego i pojedziem... Jak odjedziemy ze sto albo z półtorasta kroków, tedy go we dwóch porwać pod pachy i w skok, co tchu w koniach!
- Wedle rozkazu! - rzekł Soroka.
- Jeśli nie wyjdziem -mówił dalej Kmicic- a usłyszycie strzał w komnacie, tedy mi gruchnąć z garłaczy po straży i konia mi podawać, jak tylko wypadnę ze drzwi.
- Tak i będzie! - rzekł Soroka.
- Naprzód! - skomenderował Kmicic.
Ruszyli i w kwadrans później stanęli przed kołowrotem starościńskiego dworu. Przy kołowrocie, po staremu, stało sześciu halabardzistów, a czterech we drzwiach sieni. Po podwórzu kręciło się przy karecie kilku masztalerzy i forysiów, których doglądał zacny jakiś dworzanin, cudzoziemiec - jak można było poznać ze stroju i peruki.
Dalej, wedle wozowni, zakładano konie do dwóch jeszcze kolasek, olbrzymi pajukowie znosili do nich łuby i sepety. Nad tymi czuwał człowiek cały czarno ubrany, z twarzy wyglądający na medyka albo astrologa.
Kmicic oznajmił się, jak i poprzednio, przez dyżurnego oficera, który po chwili wrócił i wezwał go do księcia.
- Jak się masz, kawalerze? - rzekł wesoło książę. - Takeś mnie nagle opuścił, żem myślał, iż skrupuły w tobie od moich słów rebelizowały, i nie spodziewałem się widzieć cię więcej.
- Jakżebym to nie miał się przed drogą pokłonić! - rzekł Kmicic.
- No! przecie myślałem także, iż wiedział książę wojewoda, kogo z poufną misją wysłać. Skorzystam i ja z ciebie, bo ci dam kilka listów do różnych znacznych osób i do samego króla szwedzkiego. Ale cóżeś to tak zbrojny jak do bitwy?
- Bo między konfederatów jadę, a właśnie i tu w mieście słyszałem, i wasza książęca mość to potwierdził, że niedawno temu przechodziła tędy konfederacka chorągiew. Nawet tu, w Pilwiszkach, okrutnie Zołtareńko owych ludzi przepłoszyli, bo to zawołany żołnierz prowadził ową chorągiew.
- Któż to taki?
- Pan Wołodyjowski, a jest z nim i pan Mirski, i pan Oskierko, i dwóch panów Skrzetuskich: jeden ów zbarażczyk, którego żonę chciałeś wasza książęca mość w Tykocinie oblegać. Wszystko się to przeciw księciu wojewodzie pobuntowało, a szkoda, bo tędzy żołnierze. Cóż robić! Są jeszcze tacy głupi ludzie w tej Rzeczypospolitej, którzy nie chcą za czerwone sukno wraz z Kozakami i Szwedami ciągnąć.
- Głupich nigdzie na świecie nie brak, a szczególnie w tym kraju! - rzekł książę. - Ot! masz listy, a oprócz tego, jak zobaczysz jego szwedzki majestat, tedy wyznaj mu niby poufnie, żem w duszy taki sam jego stronnik jak i mój stryjeczny, jeno do czasu muszę symulować.
- Kto nie musi symulować! - odparł Kmicic. - Symuluje każdy, zwłaszcza jeśli chce czegoś znacznego dokonać.
- Pewnie, że tak jest. Spraw się, panie kawalerze, dobrze, a będę ci wdzięczny i nie dam się w nagradzaniu księciu wojewodzie wileńskiemu prześcignąć.
- Jeśli taka łaska waszej książęcej mości, to z góry o nagrodę poproszę.
- Masz tobie. Pewnie cię tam książę wojewoda niezbyt suto na drogę opatrzył. Wąż u niego w skrzyni siedzi.
- Niechże mnie Bóg zachowa, abym miał pieniędzy żądać, nie chciałem ich od księcia hetmana, nie wezmę i od waszej książęcej mości. Na własnym żołdzie jestem i na własnym pozostanę.
Książę Bogusław spojrzał ze zdziwieniem na młodego rycerza.
- E, to widzę, Kmicicowie naprawdę nie z tych, co ludziom w ręce patrzą.
O co tedy idzie, panie kawalerze?
- Rzecz jest taka, wasza książęca mość! Nie rozmyśliwszy się dobrze w Kiejdanach, wziąłem ze sobą konia wielkiej krwi, żeby to się przed Szwedami pokazać. Nie przesadzę, jeśli rzeknę, że lepszego w kiejdańskich stajniach nie masz. Teraz tedy mi go żal i strach mi, żeby się po drogach, karczmach albo od niewczasów níe sterał. A jako o przygodę nietrudno, może i w nieprzyjacielskie ŕęce wpaść, choćby tegoż pana Wołodyjowskiego, który personaliter okrutnie na mnie zawzięty. Umyśliłem tedy prosić waszą książęcą mość, abyś go raczył na przechowanie wziąść i zażywać, póki się sposobniejszą porą o niego nie upomnę.
- To mi go lepiej przedaj.
- Nie może być, bo to byłoby, jakobym przyjaciela przedawał. Mało sto razy mnie ten koń z największego ukropu wyniósł, gdyż i tę ma cnotę, że w bitwie kąsa nieprzyjaciół okrutnie.
- Takiż to zacny koń? - pytał z żywym zajęciem książę Bogusław.
- Czy zacny? Gdybym był pewien, że się wasza książęca mość nie rozgniewa, tedybym sto czerwonych złotych stawił, że nie przymierzając i wasza książęca mość nie posiada takiego w swoich stajniach.
- Może i ja bym stawił, gdyby nie to, że nie pora dziś konie w zawód puszczać. Chętnie go przechowam, chociaż jeśli mi się uda, wolałbym kupić. Ale gdzież się owo dziwo znajduje?
- A ot, przed kołowrotem ludzie go trzymają! Ale że dziwo, to dziwo, bo nie koloryzując sułtan może takiego konia pozazdrościć. Nietutejszy on- natolski, jeno myślę, że i w Natolii jeden się taki utrafił.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

teen-mushing.xlx.pl