Lemur zaprasza
1980-1998 Polska w XX wieku 198017 II Pierwsze w historii zimowe wejście na Mount Everest polskich himalaistów: Leszka Cichego i Krzysztofa Wielickiego.18 III Na Rynku krakowskim aktu samospalenia dokonuje 70-letni Walenty Badylak, na znak protestu przeciwko milczeniu o zbrodni katyńskiej.III Pojawiają się ogólnospożywcze sklepy komercyjne.27 IV List episkopatu Polski do premiera Edwarda Babiucha, w którym zostają napiętnowane przykłady ograniczania i zakazywania praktyk religijnych, a także wychowania młodzieży nie tylko w duchu laickim.IV W 40-lecie mordu katyńskiego powstaje w Krakowie Komitet Katyński, z Adamem Macedońskim na czele.1 VII Wprowadzenie podwyżek cen mięsa, tym razem bez uprzedzenia w mediach. W odpowiedzi strajk w Lublinie powoduje zablokowanie węzła kolejowego w tym rejonie.14 VIII W stoczni im. Lenina w Gdańsku robotnicy z pierwszej zmiany przerywają pracę, tworzą komitet strajkowy, który poza żądaniami płacowymi wysuwa także żądanie powrotu do pracy zwolnionej Anny Walentynowicz.19 VIII Tragiczna katastrofa kolejowa pod Toruniem - ginie 65 osób.23 VIII Strajk generalny ogarnia całe Wybrzeże - przyłącza się do niego blisko 300 zakładów. Delegacja rządowa kierowana przez Mieczysława Jagielskiego rozpoczyna rozmowy ze stoczniowcami.30 VIII Kazimierz Barcikowski reprezentujący stronę rządową i Marian Jurczyk (Międzyzakładowy Komitet Strajkowy) podpisują porozumienie w Szczecinie.31 VIII Podpisanie porozumień w Gdańsku - sygnują je Mieczysław Jagielski i Lech Wałęsa. Wicepremier M. Jagielski obiecuje wypuszczenie na wolność aresztowanych opozycjonistów.3 IX Podpisanie porozumień w Jastrzębiu, dotyczących gómików. Ustala się m.in., że od 1 I 1981 r. wszystkie soboty mają być wolne od pracy.5-6 IX VI Plenum KC PZPR. Podjęcie decyzji o usunięciu E. Gierka z zajmowanego stanowiska. Jego miejsce zajmuje Stanisław Kania.24 IX Reaktywowanie Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu.IX Powstaje Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS).X W Krakowie otwarto słynną wystawę Polaków portret własny.10 XI Rejestracja statutu NSZZ Solidarność. Decyzją Rady Państwa nowe związki zawodowe winny być zarejestrowane przez Sąd Administracyjny w Warszawie. 35 niezależnych związków łączy się w jeden "związek zawodowy o charakterze federacyjnym, który przyjmuje nazwę Solidarność, a za siedzibę obiera Gdańsk".- Literacką Nagrodę Nobla otrzymuje Czesław Miłosz.W Moskwie odbywają się XXII Igrzyska Olimpijskie (letnie) zbojkotowane przez państwa zachodnie z powodu interwencji ZSRR w Afganistanie.Umierają: pisarz Jarosław Iwaszkiewicz oraz filozof Władysław Tatarkiewicz.19818 III Z kilku chłopskich związków zawodowych powstaje NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność Wiejska z Janem Kułajem na czele. Domagając się rejestracji, rolnicy zajmują budynek Komitetu Wojewódzkiego ZSL w Bydgoszczy.19 III Wydarzenia bydgoskie. Na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w sprawie strajku rolników odmówiono udzielenia głosu delegatom NSZZ Solidarność. Wobec odmowy opuszczenia sali przez związkowców zostają oni usunięci siłą przez milicję, trzech doznaje obrażeń.28 V Umiera Prymas Tysiąclecia, kardynał Stefan Wyszyński.4 VII-20 VII Obraduje IX Zjazd partii. W ramach przygotowań do zjazdu usunięto z partii 62 000 członków (na 3 mln). Same przygotowania odbywają się w atmosferze "odnowy".27 VII Premiera filmu A. Wajdy Człowiek z żelaza, nagrodzonego Złotą Palmą na festiwalu w Cannes.31 VII Ustawa o kontroli publikacji i widowisk. Pierwsza poważna zmiana w tej dziedzinie od 1945 r., będąca efektem społecznej presji. Nowa ustawa wyraźnie artykułuje zasadę wolności słowa i druku, a także daje możliwość zaznaczania w tekście ingerencji cenzora.7 VIII Wobec fatalnego zaopatrzenia sklepów, w Łodzi, Krakowie i Tarnowie dochodzi do "marszów głodowych".21-23 VIII I Festiwal Piosenki Prawdziwej w Gdańsku - największa impreza kultury niezależnej w latach 1980-1981.5 IX Na stanowisku I sekretarza KC PZPR S. Kania zostaje zastąpiony przez W. Jaruzelskiego.5-10 IX W hali sportowej Oliwia w Gdańsku rozpoczyna się pierwsza tura Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność, z udziałem 865 delegatów z 38 regionów, a także delegacji rządowej. 8 IX delegaci uchwalają "Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej".26 IX-7 X Druga tura zjazdu Solidarności. Edward Lipiński ogłasza likwidację Komitetu Obrony Robotników (KOR). Przewodniczącym związku zostaje wybrany Lech Wałęsa.X Kryzys paliwowy, przed stacjami benzynowymi ustawiają się kilkukilometrowe kolejki samochodów.2 XII Złamanie strajku w Wyższej Szkole Pożarnictwa w Warszawie. Słuchacze protestujący przeciwko zmianie ich statusu (podległość MSW) zostają wyprowadzeni z budynku.11-12 XII W Stoczni Gdańskiej odbywa się posiedzenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. KK opowiada się za referendum w sprawie wyrażenia wotum nieufności dla rządu.13 XII Wprowadzenie stanu wojennego.W warszawskim kościele oo. Jezuitów prymas Józef Glemp apeluje do robotników, aby nie narażali życia, aby "Polak nie podejmował walki przeciwko Polakowi".14 XII Pierwsza poważniejsza akcja antystrajkowa - wyprowadzenie przez milicję protestujących stoczniowców ze Stoczni im. Lenina.16 XII Tragiczne wydarzenia w kopalni Wujek, gdzie na skutek użycia broni palnej przez milicję ponosi śmierć 9 górników.23 XII Prezydent USA Ronald Reagan ogłasza sankcje ekonomiczne wobec Polski.28 XII Po dwóch tygodniach pobytu pod ziemią kończy strajk 1074 górników z kopalni Piast, strajk ten był najdłuższy spośród związanych bezpośrednio z wprowadzeniem stanu wojennego.- Opisujący koszmar polskiego stalinizmu film Ryszarda Bugajskiego Przesłuchanie, z przejmującą rolą Krystyny Jandy, zostaje wyłączony z oficjalnej dystrybucji na dziewięć lat.Umierają: reżyser filmowy Aleksander Ford i kompozytor Tadeusz Baird.198230 I Prezydent USA R. Reagan proklamuje "dzień solidarności z narodem polskim. Początek nadawania programu telewizyjnego o zasięgu ogólnoświatowym: "Aby Polska była Polską".I Kolejne objawy tzw. normalizacji - po wznowieniu lekcji w szkołach (4 I) uruchomiono rozmowy telefoniczne, ale pod nadzorem zewnętrznym (rozmowa kontrolowana).27 II Film Człowiek z żelaza zostaje wycofany z konkursu o nagrodę Oscara.22 IV Powstaje tajna Tymczasowa Komisja Koordynacyjna (TKK), w której skład wchodzą: Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Bogdan Lis i Władysław Hardek.IV W Warszawie zaczyna nadawać Radio Solidarność, kierowane przez Zbigniewa Romaszewskiego.3 V Zajścia uliczne w Warszawie, Gdańsku, Krakowie i pięciu innych miastach. Tylko w Warszawie liczbę demonstrantów szacuje się na 20 000.20 VII Deklaracja PZPR i sprzymierzonych z nią stronnictw o powstaniu Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON).31 VIII W drugą rocznicę porozumień gdańskich dochodzi do demonstracji ulicznych w kilkunastu miastach polski. W Lubinie milicja zastrzeliła trzy osoby.8 X NSZZ Solidarność zostaje rozwiązana.10 X Kanonizacja ojca Maksymiliana Marii Kolbego.13 X W trakcie zamieszek w Nowej Hucie funkcjonariusz SB postrzelił śmiertelnie jednego z demonstrantów, dwudziestoletniego Bogdana Włosika.198314 V W wyniku pobicia w komisariacie MO w Warszawie umiera Grzegorz Przemyk, syn znanej poetki opozycyjnej, Barbary Sadowskiej.16-23 VI Druga pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski, związana z jubileuszem 600-lecia obecności cudownego obrazu Matki Boskiej na Jasnej Górze. Na szlaku znajdują się tym razem m.in.: Wrocław, Niepokalanów i Nowa Huta.22 VII Zostaje zniesiony stan wojenny, rozwiązana Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON).10 X L. Wałęsa otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla.- W Krakowie ukazuje się w drugim obiegu pierwszy numer "Arki", pisma poświęconego eseistyce, krytyce i literaturze - red. Ryszard Legutko,Jan Polkowski, Ryszard Terlecki.W Paryżu ukazuje się pierwszy numer "Zeszytów Literackich", z B. Toruńczyk jako redaktorem naczelnym.Umiera pisarz Jerzy Andrzejewski.1984I Stopniowe odchodzenie przez USA od polityki sankcji ekonomicznych wobec Polski.19 X Porwanie księdza Jerzego Popiełuszki. Znany kapłan, związany z ośrodkami niezależnymi, zostaje porwany przez funkcjonariuszy SB w miejscowości Przysiek k. Torunia, a następnie torturowany i utopiony pod Włocławkiem. Zwłoki księdza wyłowiono 30 X, a jego pogrzeb odbywa się 3 XI. Zostaje aresztowanych dwóch wysokich funkcjonariuszy MSW oraz bezpośredni sprawcy zabójstwa.24 XI W Bytomiu powstaje Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) z Alfredem Miodowiczem na czele.1985III Drugi proces KPN. Przed sądem stają: L. Moczulski, K. Król, A. Wójcik, A. Słomka i A. Szomański.Sekretarzem Generalnym KC KPZR zostaje Michaił S. Gorbaczow, inicjator pieriestrojki (przebudowy) gospodarki i głastnosti (jawności) w życiu publicznym.IV W Krakowie, w kościele św. Stanisława Kostki, powstaje młodzieżowyruch Wolność i Pokój, protestujący przeciwko szykanom związanym z przypadkami odmowy służby wojskowej.VI Powstaje Federacja Młodzieży Walczącej, stawiająca sobie za cel walkę z reżimem komunistycznym w Polsce".19 X W Olsztynie patrol ZOMO pobił studenta Uniwersytetu Gdańskiego Marcina Antonowicza, który 2 XI umiera w szpitalu od poniesionych obrażeń.6 XI Gen. W. Jaruzelski obejmuje funkcję przewodniczącego Rady Państwa, zachowując stanowisko I sekretarza KC PZPR.- Udostępnienie zwiedzającym we Wrocławiu odrestaurowanej Panoramy racławickiej Jana Styki i Wojciecha Kossaka.198626 IV Po awarii elektrowni atomowej w Czernobylu na Ukrainie strefa umiarkowanego skażenia obejmuje całe terytorium Polski, najbardziej dotknięte są obszary wschodnie i północne.V Aresztowanie przez SB ukrywającego się od 1981 r. Zbigniewa Bujaka.25 VI Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego, rozpatrujący sprawę płk. Ryszarda Kuklińskiego, wysokiego rangą oficera Sztabu Generalnego WP, współpracującego z wywiadem amerykańskim, wydaje na niego zaoczny wyrok śmierci.17 IX Oświadczenie gen. Czesława Kiszczaka o zamiarze zwolnienia ostatnich osób represjonowanych za działalność polityczną. Po wypuszczeniu na wolność 225 osób Polska staje się pierwszym krajem Układu Warszawskiego bez więźniów politycznych.29 IX Ukonstytuowanie się Tymczasowej Rady NSZZ Solidarność. Lokalne struktury związku podejmują próby rejestracji, co spotyka się z odmową, ale nie ma represji w stosunku do ujawniających się działaczy.19879 V W katastrofie lotniczej samolotu rejsowego LOT, który spadł w Lesie Kabackim k. Warszawy, ponoszą śmierć 183 osoby.1 VI Pierwsze wystąpienie publiczne wrocławskiej grupy Pomarańczowa Alternatywa.8-14 VI Trzecia pielgrzymka papieża Jana Pawła II, związana z odbywającym się w Polsce II Kongresem Eucharystycznym. Ważnym punktem pielgrzymki stają się miasta Pomorza: Gdańsk, Gdynia i Szczecin.15 VII Powstaje urząd rzecznika praw obywatelskich, zajmującego się rozpatrywaniem skarg ludności na funkcjonowanie państwa i jego organów. Pierwszym rzecznikiem zostaje Ewa Łętowska.VII Jerzy Kukuczka, jako drugi na świecie alpinista (po Reinholdzie Messnerze), zdobywa wszystkie szczyty świata liczące powyżej 8000 m. Dokonuje tego w ciągu ośmiu lat.XI Odradza się konspiracyjna Polska Partia Socjalistyczna, nawiązując do formacji politycznej na emigracji. Liderem partii zostaje Jan Józef Lipski.29 XI Odbywa się drugie w historii PRL referendum, tym razem konsultujące zasady podwyżek i reformy gospodarczej.- Udostępnienie w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej kolekcji obrazów J. i Z. Porczyńskich.19881 II Największa od 1982, r. podwyżka cen (nazwa oficjalna "operacja cenowo-dochodowa ).II Wywiad "Konfrontacji" z Bronisławem Geremkiem, w którym proponuje on zawarcie "paktu antykryzysowego" rządu z opozycją.25 IV Strajk komunikacji miejskiej w Bydgoszczy oznacza początek nowej fali strajków, które po długotrwałym letargu podejmuje następne pokolenie robotników.26 IV Rozpoczyna się strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie. Zostanie brutalnie spacyfikowany przez milicję w nocy z 4/5 maja.29 IV Dwudniowy strajk w Hucie Stalowa Wola.2-10 V Strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Kończy się wyjściem strajkujących z zakładu i pokojową manifestacją.V Po stłumieniu strajku w Nowej Hucie fala protestów ogarnia krakowskie uczelnie.VII W Polsce przebywa Michaił Gorbaczow, który na Zamku Królewskim w Warszawie spotyka się z zaproszonymi intelektualistami.15 VIII Druga fala strajków. W woj. katowickim nie pracuje 11 kopalń. Wkrótce strajk ogarnia port w Szczecinie, Stocznię Gdańską i Hutę Stalowa Wola. Rolę mediatora po rozmowach z gen. Cz. Kiszczakiem i biskupem B. Dąbrowskim przyjmuje na siebie L. Wałęsa, który przekonuje strajkujących do zakończenia protestu.31 VIII Za pośrednictwem Kościoła dochodzi do pierwszego spotkania Cz. Kiszczaka z L. Wałęsą.1 XI Premier M. Rakowski podejmuje decyzję o likwidacji Stoczni Gdańskiej.26 XI Nagrodę Felixa, europejskiego odpowiednika amerykańskiego Oscara, zdobywa Krótki film o zabijaniu K. Kieślowskiego.18 XII Powstaje Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność.23 XII Sejm wprowadza pakiet ustaw gospodarczych. Ustawa o działalności gospodarczej zakłada, że prowadzenie takiej działalności jest wolne i dozwolone dla każdego na równych prawach. Poza rolnictwem podjęcie działalności gospodarczej wymaga jedynie zgłoszenia do ewidencji, a w niektórych przypadkach uzyskania koncesji.XII Debata telewizyjna Lecha Wałęsy i Alfreda Miodowicza.- Powstaje zrealizowany dla telewizji dziesięcioodcinkowy serial filmowy Dekalog w reżyserii K. Kieślowskiego.Na XXIV Igrzyskach Olimpijskich w Seulu drużyna polska zdobywa 16 medali, w tym 2 złote.Umierają: poeta, piosenkarz i kompozytor, współtwórca kabaretu Pod Egidą - Jonasz Kofta, oraz pisarz powieści historycznych Teodor Parnicki.198927 I Na spotkaniu w Magdalence, w którym bierze udział osiemnaście osób, zapada decyzja o podjęciu wspólnych rozmów przedstawicieli władz partyjn-państwowych z opozycją tzw. konstruktywną.6 II W Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie rozpoczynają się rozmowy Okrągłego Stołu. Obradom przewodniczą Władysław Findeisen i Aleksander Gieysztor, a bierze w nich udział pięćdziesiąt siedem osób, które tworzą trzy zespoły robocze (stoliki): gospodarki i polityki społecznej, pluralizmu związkowego oraz reform politycznych.29 IV Podczas spotkania w Stoczni Gdańskiej L. Wałęsa fotografuje się ze wszystkimi kandydatami Solidarności startującymi w wyborach.17 V Sejm uchwala trzy ustawy wyznaniowe (tzw. ustawy majowe). Po raz pierwszy w krajach obozu socjalistycznego uchwala się akt prawny, którego normy zostają przystosowane do standardów państwa demokratycznego.22 V Podpisanie układu PRL-NRD w sprawie rozgraniczenia Zatoki Pomorskiej.4 VI Pierwsze częściowo wolne wybory w powojennej Polsce. Frekwencja sięga 63%. Pełne zwycięstwo odnoszą kandydaci komitetów obywatelskich (Solidarności). Na 161 kandydatów do sejmu udaje się im wprowadzić 160 osób.23 VI Posłowie i senatorowie, wywodzący się z komitetów obywatelskich, tworzą Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), z B. Geremkiem na czele.3 VII W "Gazecie Wyborczej" ukazuje się sondażowy artykuł A. Michnika Wasz prezydent, nasz rząd, mający określić stopień akceptacji dla tej propozycji.19 VII Przewagą jednego głosu Zgromadzenie Narodowe wybiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta Polski. Był jedynym kandydatem wysuniętym na ten urząd.17 VIII Spotkanie w Pałacyku Myśliwskim w Łazienkach, w którym biorą udział Lech Wałęsa, Roman Malinowski (ZSL) i Jerzy Jóźwiak (SD), rozpoczyna funkcjonowanie nowej koalicji rządowej.24 VIII Sejm powołuje Tadeusza Mazowieckiego, redaktora "Tygodnika Solidarność, na urząd premiera.12 IX W rządzie T. Mazowieckiego dwa kluczowe resorty: MSW i MON, obejmują członkowie kierownictwa PZPR: Czesław Kiszczak i Florian Siwicki.9 XI Runął mur berliński.9-14 XI Wizyta kanclerza RFN Helmuta Kohla w Polsce, której punktem kulminacyjnym staje się "gest pojednania z polskim premierem w czasie mszy św. w Krzyżowej.XI W czasie wizyty w USA przyjmowany z honorami L. Wałęsa, jako jeden z trzech cudzoziemców w historii przemawia przed amerykańskim Kongresem.29 XII Sejm dokonuje zmian w konstytucji, co oznacza formalny koniec PRL. Nowa nazwa państwa to Rzeczpospolita Polska.19901 I Wprowadzenie podatku od ponadnormatywnych wynagrodzeń, tzw, popiwku, oraz wewnętrznej wymienialności złotówki.30 I Na XI Zjeździe PZPR zostaje podjęta decyzja o zakończeniu działalności partii. Powstają nowe partie: Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP), której przewodniczącym zostaje Aleksander Kwaśniewski, i Polska Unia Socjaldemokratyczna (PUS), kierowana przez Tadeusza Fiszbacha (ta ostatnia przetrwała zaledwie rok).9 II Następuje ustawowe przywrócenie korony polskiemu godłu.6 IV Sejm uchwala pakiet tzw. ustaw policyjnych. Milicja Obywatelska zostaje przekształcona w Policję, a w miejsce likwidowanej Służby Bezpieczeństwa powstaje Urząd Ochrony Państwa. Funkcjonariusze MO przechodzą automatycznie do Policji.13 IV ZSRR oficjalnie przyznaje się do popełnienia zbrodni katyńskiej.27 V Odbywają się pierwsze według nowej ustawy (8 III 1990) wybory samorządowe. Przy małej frekwencji blisko połowę mandatów radnych zdobywają działacze komitetów obywatelskich.6 VI Likwidacja odpowiedzialnego za cenzurę Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.29-30 VI W Warszawie odbywa się Konferencja Założycielska Kongresu Liberalno-Demokratycznego.VI-VII W wyniku "wojny na górze" dochodzi do rozpadu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Zanim ujawnią się kwestie programowe, podstawowym elementem konfliktu stają się spory personalne - głównie pomiędzy zwolennikami L. Wałęsy a zwolennikami T. Mazowieckiego.17 VII W trzeciej, ostatniej rundzie rokowań o zjednoczenie Niemiec (tzw. rokowania 2+4) bierze udział polski minister spraw zagranicznych - Krzysztof Skubiszewski.IX Wstrzymanie budowy elektrowni atomowej w Żarnowcu.14 XI Podpisanie traktatu pomiędzy zjednoczonym państwem niemieckim a Polską, potwierdzającego granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej.25 XI Pierwsza tura powszechnych wyborów prezydenckich. Uzyskane wyniki: Lech Wałęsa otrzymuje 39,9% głosów; Stanisław Tymiński 23,1%; Tadeusz Mazowiecki 18,1%.W drugiej turze L. Wałęsa odnosi zdecydowane zwycięstwo (74%).8 XII Kilkanaście godzin po próbie swojego ostatniego spektaklu Dzisiaj są moje urodziny umiera Tadeusz Kantor, twórca teatru Cricot 2.14 XII Do dymisji podaje się premier T. Mazowiecki.22 XII Zaprzysiężenie L. Wałęsy jako pierwszego polskiego prezydenta wybranego w wyborach powszechnych. Insygnia władzy przekazuje mu na Zamku Królewskim w Warszawie ostatni prezydent RP na obczyźnie - Ryszard Kaczorowski.1991I Polska potępia Irak za agresję na Kuwejt, popierając wszystkie rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie konfliktu w Zatoce Perskiej.Premierem zostaje J.K. Bielecki, stając na czele "rządu fachowców", powołanego na okres przejściowy do najbliższych wyborów.16 IV W dawnym gmachu KC PZPR w Warszawie rusza Giełda Papierów Wartościowych. Prezesem jej zarządu zostaje Wiesław Rozłucki. Na pierwszej sesji giełda notuje akcje zaledwie pięciu firm.V Czwarta pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Papież odwiedza 12 miast, w tym m.in. Koszalin, Płock, Przemyśl i Lubaczów, spotykając się z przedstawicielami mniejszości narodowych i religijnych oraz apelując o przestrzeganie dekalogu i tolerancję.28 VI Rozwiązano RWPG.14 VIII Światowy Kongres Młodzieży w Częstochowie, z udziałem papieża Jana Pawła II. W spotkaniu bierze udział milion młodych ludzi.VIII Polska tworzy wraz z Francją i Niemcami tzw. trójkąt weimarski.27 X Pierwsze od ponad 60 lat w pełni wolne i demokratyczne wybory do sejmu i senatu. Bierze w nich udział zaledwie 43% uprawnionych. Najwięcej głosów uzyskują: Unia Demokratyczna (12,3%), Sojusz Lewicy Demokratycznej ( 12%), Wyborcza Akcja Katolicka (8,7%), PSL (8,7%) oraz Porozumienie Centrum (8,7%).26 XI Przyjęcie Polski do Rady Europy.XII Po nieudanej próbie sformowania rządu przez Waldemara Pawlaka (PSL) tekę premiera obejmuje Jan Olszewski (Porozumienie Centrum).- Wystawa Jesteśmy w Warszawie, prezentująca dorobek artystów polskich, działających na emigracji.Umiera publicysta i kompozytor Stefan Kisielewski (Kisiel).1992l0 III Na skutek prowokacji amerykańskich służb specjalnych (tzw. afera karabinowa) zostają aresztowani we Frankfurcie n. Menem gen. Wojciech Barański, wicedyrektor firmy Łucznik Rajmund Szwonder, były wiceminister finansów Jeny Napiórkowski oraz trzech innych polskich obywateli.25 III Bullą Totus Tuus Poloniae Populus papież Jan Paweł II reorganizuje administrację kościelną w Polsce.22 V Układ między Polską a Federacją Rosyjską o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy oraz warunkach wycofania z Polski jednostek sowieckich.V W wyprawie na Kanczendzangę (Himalaje) ginie najsłynniejsza polska himalaistka, Wanda Rutkiewicz.4 VI Afera lustracyjna. Po dramatycznej nocnej debacie sejm na wniosek prezydenta odwołuje rząd Jana Olszewskiego.10 VII Sejm powołuje Hannę Suchocką (UD) na stanowisko prezesa Rady Ministrów.VII-VIII W atmosferze zniechęcenia "rządami solidarnościowymi" i z nadzieją na "nowy sierpień" dochodzi do fali strajków.25 VII-9 VIII Odbywają się XXV Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie. Polska ekipa zdobywa 19 medali, w tym 3 złote.2 VIII Sejm uchwala Małą Konstytucję. Wśród poszerzonych uprawnień prezydenta znajduje się prawo do rozwiązania sejmu, desygnówania premiera oraz przyjęcia jego dymisji.VIII Przez Polskę przechodzi fala upałów, które wywołują suszę w zachodniej i północno-zachodniej części kraju, a także katastrofalnie niski stan wody w Odrze.IX Wyciek wody w Kopalni Soli w Wieliczce zagraża miastu i kopalni, uznanej przez UNESCO za element Światowego Dziedzictwa Kultury.14 X Rosja przekazuje Polsce kopie dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej.28 X Z Polski wycofują się ostatnie jednostki bojowe armii rosyjskiej.Pozostałe kilka tysięcy żołnierzy ma nadzorować ewakuację z Niemiec.XII Strajki w kopalniach Górnego Śląska wywołują zahamowanie restrukturyzacji kopalń i przyjęcie przez rząd sprzecznych z zasadami wolnego rynku preferencji dla górników.199313-14 I W czasie sztormu na Bałtyku tonie prom "Jan Heweliusz".5 V Rozpoczyna się strajk sfery budżetowej.28 V Na wniosek posła Alojzego Pietrzyka (Solidarność) zostaje obalony rząd H. Suchockiej.28 VII Podpisanie konkordatu między Polską a Stolicą Apostolską. Konkordat nie zostaje ratyfikowany przez polski parlament aż do 1998 r.11 IX Złotego Lwa - główne trofeum Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji, zdobywa film K. Kieślowskiego Trzy kolory - niebieski.18 IX Polskę opuszczają ostatni żołnierze rosyjscy.19 IX W wyborach do sejmu sukces odnoszą SLD i PSL (łącznie 35,8% głosów, 303 mandaty, w senacie 73 mandaty), rząd koalicyjny tych dwóch ugrupowań tworzy W Pawlak. Klęskę ponoszą ugrupowania prawicowe, jak też założony z inicjatywy L. Wałęsy Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (BBWR), który zdobywa zaledwie 16 mandatów.- Umiera w Londynie pisarz i malarz Józef Czapski.1994 .11 I Podczas szczytu NATO w Brukseli Polska przystępuje do programu Partnerstwo dla Pokoju.1 II Wchodzi w życie układ o stowarzyszeniu Polski z Unią Europejską, ratyfikowany przez wszystkie parlamenty dwunastki.24 IV Zjad zjednoczeniowy Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego w Warszawie. Powstaje nowa partia o nazwie Unia Wolności (UW). Przewodniczącym zostaje T. Mazowiecki, a wiceprzewodniczącym Donald Tusk.26 IV Polsko-litewski traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy wstępnie przełamuje animozje obu krajów.30 IX Afera drawska. Na spotkaniu z grupą wyższych oficerów na poligonie w Drawsku prezydent L. Watęsa uzyskuje ich poparcie dla pomysłu usunięcia ze stanowiska aktualnego ministra obrony narodowej, Piotra Kołodziejczyka.3 XI Zaostrzenie stosunków polsko-rosyjskich. Po pobiciu przez policjęgrupy rosyjskich handlarzy na Dworcu Wschodnim w Warszawie wizytę w Polsce odwołuje premier Rosji - Wiktor Czernomyrdin.- Umiera kompozytor Witold Lutosławski.Przyznanie koncesji pierwszej prywatnej telewizji ogólnopolskiej Polsat, kierowanej przez Zygmunta Solorza.19951 I Rozpoczyna się denominacja złotówki, po kursie 1 nowy zł = 10 O0Ostarych zł. Po raz pierwszy od wielu lat w obiegu pojawiają się monety.1 III Sejm powołuje Józefa Oleksego na stanowisko premiera, odwołując W. Pawlaka.7 IV W Warszawie rusza pierwsze w Polsce metro.16/17 IV W Gdańsku ma miejsce największa katastrofa budowlana w dziejach Polski.22 V Pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Czech i Polski. W czasie mszy św. w Skoczowie papież kanonizuje Jana Sarkandra, męczennika z okresu wojen religijnycb w XVII w.23 V Marek Kamiński i Wojciech Moskal jako pierwsi Polacy docierają do bieguna północnego.5 XI Pierwsza tura wyborów prezydenckich.Droga tura wyborów prezydenckich. Zwycięża w nich Aleksander Kwaśniewski [51,72% glosów), Lech Wałęsa zdobywa 48,28% ważnych głosów. Mimo zaskarżenia wyniku do Sądu Najwyższego, zostaje on utrzymany w mocy. Głównym argumentem przeciwko prezydentowi elektowi jest publiczne podanie przez niego nieprawdziwych danych dotyczących wykształcenia.22 XI Rozpoczyna się dystrybucja powszechnycb świadectw udziałowych Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NFI).19 XII Prezydent L. Wałęsa zaprasza na spotkanie marszałków Sejmu i Senatu, prezesów Sądu Najwyższego, Najwyższego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego, informując ich, że minister spraw wewnętrznych Andrzej Milczanowski złożył w prokuraturze wojskowej wniosek o rozpoczęcie postępowania w sprawie zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Rozpoczyna się tzw. afera Oleksego.27 XII Podczas samotnej wyprawy Marek Kamiński zdobywa biegun południowy, stając się pierwszym człowiekiem, który w ciągu jednego roku dociera do dwóch biegunów.19961 II Po dymisji J. Oleksego na czele rządu staje W. Cimoszewicz [SLD).18 II Referendum uwłaszczeniowe. Trzecie referendum w dziejach powojennej Polski ma odpowiedzieć na pytanie, czy społeczeństwo chce powszechnego uwłaszczenia. Projekt referendum, wysunięty przez NSZZ Solidarność, spotyka się z niechęcią rządu. Mimo iż większość głosujących popiera powszechne uwłaszczenie, frekwencja jest zbyt niska (32,4%), by wynik referendum stał się wiążący.22 II W Gdańsku, po śmierci Ireneusza Reglińskiego dochodzi do zorganizowania pierwszego czarnego marszu.IV Kompromitacją polityki finansowej rządu staje się sprawa darowizn.Luka w ustawodawstwie podatkowym powoduje masowe. Zjawisko ucieczki od części podatku dochodowego.V W czasie wizyty na UJ w Krakowie minister edukacji narodowej Jerzy Wiatr zostaje obrzucony jajami przez studentów. Demonstranci wyrażają sprzeciw wobec obecności na tym stanowisku aktywnego w czasach PRL ideologa partyjnego.VIII Na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie [USA) Polacy zdobywają 17 medali, w tym 7 złotych.IX Uruchomienie dwóch sieci nowoczesnej telefonii komórkowej GSM łączy znaczną liczbę Polaków z nowym obiegiem telekomunikacyjnym.3 X Laureatką Literackiej Nagrody Nobla zastaje poetka Wisława Szymborska.22 XI Polska Staje się 28 członkiem Organizacji Współpracy i Rozwoju (OECD}.- Wydarzeniem muzealnym staje się ekspozycja w warszawskim Muzeum Narodowym przywiezionego z Watykanu obrazu Złożenie do grobu Caravaggia.Fonograficznym przebojem staje się kaseta z historią Polski, zaśpiewana w stylu rap. Jej autorami są T-Raperzy znad Wisły - dziennikarze Grzegorz Wasowski i Sławomir Szczęśniak.Umierają: reżyser Krzysztof Kieślowski oraz poeci i tłumacze Artur Międzyrzecki i Wiktor Woroszylski.199712-19 III Wystąpienia uliczne w Gdańsku. Powodem jest decyzja rządu o likwidacji Stoczni Gdańskiej i zwolnieniu jej pracowników. W czasie zamieszek atakowane są siedziby banków odmawiających kredytowania Stoczni oraz siedziba gdańskiej SdRP, do której wejście zamurowano.2 IV Siłami koalicji rządzącej oraz Unii Wolności Zgromadzenie Narodowe przyjmuje projekt Konstytucji RP Referendum konstytucyjne, jakie odbywa się 25 V przy małej frekwencji (42,9%), przynosi zwycięstwo zwolennikom konstytucji (52,7%).30 V-10 VI Pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Centralnym punktem stają się uroczystości związane z 600-leciem Wydziału Teologicznego w Krakowie. Papież odwiedza też m.in. Częstochowę, Krosno i Zakopane.8 VII Na konferencji przywódców państw NATO w Madrycie Polska, Węgry i Czechy otrzymują zaproszenie do rozpoczęcia negocjacji o wstąpienie do tej organizacji.VII Powódź tysiąclecia. W wyniku opadów ciągłych w dniach 3-8 VII w Polsce, Czechach i Austrii zaczyna się od 5 VII gwałtowny przybór wód. Na skutek powodzi giną w Polsce 54 osoby, a 1500 rodzin traci dach nad głową. Zniszczeniu ulega 490 mostów i 3080 km dróg.21 IX W wyborach parlamentarnych sukces odnosi koalicja partii prawicowych i centroprawicowych Akcja Wyborcza Solidarność (AWS), zdobywając 33,8% głosów, co daje jej 201 mandatów w nowym sejmie. Na czele rządu koalicyjnego AWS i Unii Wolności staje prof. Jerzy Buzek, wicepremierami zostają: Leszek Balcerowicz (UW, także minister finansów) oraz Janusz Tomaszewski (AWS, minister spraw wewnętrznych i administracji).- Wydarzeniem artystycznym staje się wystawa malarstwa Marka Chagalla, prezentowana w Muzeum Narodowym w Krakowie.Jednym z największych sukcesów komercyjnych kina polskiego okazuje się film Kiler w reż. J. Machulskiego. Ściąga do kin 1,5 mln widzów.Umierają: współtwórczyni Zespołu Pieśni i Tańca Mazowsze Mira Zimińska-Sygietyńska, oraz tłumacz Andrzej Drawicz.1998I Polska obejmuje kierownictwo Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE).Fala zamieszek w Słupsku po tragicznej śmierci małoletniego kibica piłkarskiego, Przemka Czai.4 III Umiera Adam Bień, ostatni z ministrów II Rzeczypospolitej, oskarżony w procesie szesnastu.18 III Sąd Najwyższy w rozprawie apelacyjnej odmawia rejestracji Związku Ludności Narodowości Śląskiej, uzasadniając, że nie istnieje naród śląski, lecz jedynie odrębna grupa etniczna.Polski alpinista Leszek Cichy zdobywa "koronę świata" - wszystkie najwyższe szczyty kontynentów.Wstępne przyjęcie zasad reformy administracyjnej - podziału terytorium kraju na 12 województw, wywołuje falę protestów.12 V Na czele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego staje arcybiskup Sawa (Michał Hrycuniak).25 V Minister edukacji M. Handke przedstawia w Krakowie projekt reformy polskiego szkolnictwa, zakładający powstanie sześcioletnich szkół podstawowych (zamiast dotychczasowych ośmioletnich) oraz trzyletnich gimnazjów.26 V W Warszawie zostaje oddana do użytku stacja metra Centrum. Długość jedynego w Polsce metra sięga 12 km.V Na giełdzie warszawskiej notuje się akcje 138 spółek, a obroty przekraczają 250 mln pln (73 mln USD).19 VI Sejm RP przyjął uchwałę potępiającą totalitarny system komunistyczny. W uchwale określa się dyktaturę komunistyczną jako "narzuconą Polsce przemocą, wbrew woli narodu przez Związek Sowiecki i Józefa Stalina". Dokument zapowiada ukaranie wszystkich winnych zbrodni popełnionych w latach 1944-1989.3 IX Na 55 Festiwalu Filmowym w Wenecji A. Wajda otrzymuje Złote Lwy za całokształt twórczości.11 X Wybory samorządowe według nowych zasad trzystopniowego podziału administracyjnego. Uprawnionych do głosowania jest 28 618 558 obywateli. Wybrano 63 767 radnych. Przy frekwencji nie przekraczającej 50% większość radnych wprowadziły lokalne komitety wyborcze.10 XI Polska rozpoczyna negocjacje z Unią Europejską w sprawie wejścia Polski do tej organizacji. Rozmowy ograniczono do trzech dziedzin: nauki, edukacji i polityki wobec małych i średnich przedsiębiorstw. W dziedzinie telekomunikacji Polska poprosiła o pięcioletni okres przejściowy. Negocjacje nie obejmują polityki audiowizualnej, przemysłowej i zagranicznej. Ze strony polskiej głównym negocjatorem jest Jan Kułakowski.Umierają: poeta i eseista Zbigniew Herbert, pisarz i tłumacz Maciej Słomczyński, poeta i pisarz Adam Hollanek, pisarz Marian Brandys, reżyser Roman Wionczek, dyrygent Stanisław Wisłocki, Mikołaj Kozakiewicz, socjolog i polityk, oraz dziennikarz i działacz opozycji demokratycznej Kazimierz Dziewanowski. |