franciszek_salezy_jezierski

Franciszek Salezy Jezierski (1740-1791). Najwybitniejszy pisarz lewicy reformatorskiej, zwany "Wulkanem gromów
Kuźnicy". Będąc wizytatorem szkół z ramienia Komisji Edukacji Narodowej,
czuwał nie tylko nad treściami i metodami nauczania, lecz zwracał również
uwagę na postawę obywatelską. Według niego "ludzie urodzeni w stanie
szlacheckim nie powinni nigdy pogardzać żadną inną klasą obywatelów, a
mając zaszczyt swego własnego urodzenia, obowiązani są tym bardziej starać
się o przymioty osobiste".
W swych pismach ("Katechizm o tajemnicach rządu polskiego", "Wyrazy
porządkiem abecadła zebrane", "Uwagi nad stanem nieszlacheckim w
Polszcze") ostro krytykował szlachtę i arystokrację, bronił "pospólstwa"
(ludu), dążył do wzmocnienia władzy państwowej. O arystokracji tak pisze -
"arystokraci mają znaczenie w kraju nabyte niesłusznością, tak jak
złodzieje mają dostatki nabyte kradzieżą". Lud stanowi podstawę narodu.
Jezierski nazywa go nawet "zupełnym narodem". Tak definiuje nowe pojęcie
narodu: "naród jest zgromadzeniem ludzi mających jeden język, zwyczaje
i obyczaje zawarte jednym i ogólnym prawodawstwem dla wszystkich
obywatelów".
By wzmocnić władzę państwową, pragnie zrównania politycznego mieszczan 
i szlachty, żąda opieki prawnej dla chłopa. Ustrój stanowy w Polsce tak
ilustruje: "Stan szlachecki jest głową, stan miejski jak piersi i żołądek,
stan pospólstwa jak ręce i nogi".