Lemur zaprasza
Cechy noweli na przykładzie Sokoła. Funkcja motywu sokoła. Dalszy rozwój gatunku. Sonet. Twórcy sonetu, koncepcja miłości. NOWELA gatunek literacki prozatorski, o ściśle skondensowanej akcji, należący do epiki. Nowele są krótkie, pozbawione komentarzy, refleksji autorskich, wielkiej ilości bohaterów czy panoramicznego ujęcia świata. Na plan pierwszy wysuwa się akcja, punkt kulminacyjny oraz pointa, często także ośrodek kompozycyjny. Teoria SOKOŁA najbardziej rygorystyczna zasada określająca budowę noweli klasycznej, utworzona od tytułu słynnego utworu G.Boccaccia pt. Sokół. Jest to nowela skomponowana w ten sposób, że centralny motyw ośrodek kompozycyjny pojawia się w każdej fazie noweli i odgrywa dominującą rolę w rozwiązywaniu problemu. Motyw ten bywa wyniesiony do tytułu noweli. U. G.Boccaccia tak właśnie jest: Sokół towarzyszy głównemu bohaterowi na każdym etapie wydarzeń, stanowi dlań wielką wartość, lecz Federigo poświęca go by ugościć ukochaną kobietę, nie posiada bowiem nic innego. Czyn ten sprawia, że dama przekonuje się do miłości Federiga i zostaje jego żoną. Podobnie ujęty jest motyw centralny w nowelach Prusa i Sienkiewicza. SONET utwór poetycki, składający się z czternastu wersów, podzielonych na dwie strofy czterowierszowe oraz dwie trójwierszowe(tercyny), o ścisłym rozkładzie rymów, przy czym pierwszych osiem wersów zawiera na ogół część opisową lub narracyjną, natomiast sześć końcowych stanowi część refleksyjno- uogólniającą. Sonet zrodził się w XIII w. we Włoszech, rozwinięty został przez A. Dantego i F. Petrarkę. Ustalił się wtedy typ tzw. sonetu włoskiego o rozkładzie rymów abba abba oraz cdc dcd (cde cde) Sonet rozpowszechnił się w XV i XVI w. w literaturze europejskiej, m.in. sonety W. Szekspira. Tak zwany sonet francuski miał zmodyfikowany układ rymów (w końcowych 6 wersach ccddee lub cddcee). W Polsce sonet wprowadzili J. Kochanowski i M. Sęp Szarzyński. W nowszych czasach ustaliła się właściwa postać sonetu. Uprawiany w różnych okresach literackich uważany za formę szczególnie trudną, pojmowany był jako popis i sprawdzian kunsztu poetyckiego (w okresie romantyzmu A. Mickiewicz i J. Słowacki; pozytywizmu A. Asnyk, Młodej Polski j. Kasprowicz, K. Tetmajer, L. Staff, współcześnie J. Iwaszkiewicz, A. Słonimski, S. Grochowiak, S. Swen-Czachorowski). Ujęcie miłości w sonetach: Uczucie oraz kobieta były w sonetach wyidealizowane, postawione na piedestale jako przedmiot hołdów, która potrafi podporządkować sobie wasala. W sonetach ważne jest samo przeżycie miłosne doświadczane przez zakochanego oraz sam fakt stworzenia portretu ukochanej i poetyckiego przekazywania wywołanych przez nią uczuć. Poeta jest jakby własnym psychoanalitykiem, analizuje swoje osobiste emocje miłosne i przkazuje je w postaci kunsztownej (sonet). |