Adam Mickiewicz
Romantyzm w Polsce objawił się
około 1820 r. i pozornym paradoksem jest fakt, że najwcześniej ukształtował się na
uniwersytecie wileńskim, wówczas chyba najbardziej
racjonalistycznym w Europie.
Kiedy w mury uczelni poczęli napływać wychowankowie
zreformowanych szkół, którym dla zaspokojenia potrzeb
intelektualnych nie wystarczyły programowe zajęcia, pojawiły
się nieformalne grupy, a następnie jawne i tajne związki
młodzieżowe. Spośród nich wybitną rolę odegrało Towarzystwo
Filomatów. Powstało w 1817
r. i było wzorowane na Warszawskim
Towarzystwie Nauk (stąd grecka nazwa - Przyjaciele Nauk).
Ideologię związku najtrafniej ujmuje formuła Mickiewicza: Ojczyzna,
Nauka, Cnota.
W 1920 r. z inicjatywy Tomasza
Zana powołane zostało Zgromadzenie Przyjaciół Pożytecznej Zabawy
Promieniści,
organizacja jawna, skupiająca studentów młodszych roczników.
Celem organizacji miało być przede wszystkim doskonalenie
moralne, ale młodzi w zapale zaczęli również głosić hasła
patriotyczne i niepodległościowe, czym wywołali nie tylko
obawy ostrożnych filomatów, ale przede wszystkim doprowadzili
do rozwiązania organizacji, czego zażądał rektor
uniwersytetu.
Na jego miejsce natychmiast
powstało Zgromadzenie Filaretów (przyjaciół cnoty) nad którym
kierownictwo objęli doświadczeni filomaci. Od razu jednak
zarysowały się konflikty, bowiem młodzi filareci skłaniali
się ku prądom romantycznym, nie odpowiadała im polityczna
ostrożność i oświeceniowy charakter filomatów.
W tym konflikcie Mickiewicz
opowiedział się po stronie filaretów, a wyrazem tego stały
się dwa jego wiersze programowe przesłane z Kowna w grudniu
1820 roku. Są to: Oda
do młodości i Pieśń filaretów.
Oda do
młodości
Utwór uznany za szczytowe
osiągnięcie poezji filomackiej. Entuzjastyczna pochwała
młodości jako boskiej siły, która stworzy świat ducha.
Wiersz łączy elementy
oświeceniowe z romantycznymi.:
Elementy
oświeceniowe:
gatunek literacki - oda (podstawowy gatunek
liryczny w poetyce klasycznej; patetyczny utwór pochwalny opiewający wybitna
postać, wydarzenie, wzniosłą ideę). Jego charakterystyczne
cechy:
lpochwalny charakter utworu,l
lapostrofy do uosobionej
abstrakcji, Młodości,l
lpatos,l
luczuciowy nieład
wyrażający się np. w nieregularności strof i
kompozycji,l
lzdania wykrzyknikowe
Razem, młodzi
przyjaciele!,l
lperyfrazy (omówienia)
Dzieckiem w kolebce kto
łeb urwał Hydrze,l
lrozbudowane porównania
A jako w krajach zamętu
i nocy/ Skłóconych żywiołów waśnią, / Jednym stań się
z bożej mocy,l
lwyszukane epitety
kwiat nowości;l
Obrazowanie (pełni
funkcję perswazyjną: przykład do naśladowania (Herakles);
ilustruje tezę płaz
w skorupie - starzy są egoistami),
lmitologiczne motywy (Herakles, nektar, pierwotny chaos),l
lpersonifikacje gwałtu i
słabości,l
lalegorie (gród
sławny; płaz w skorupie na trupich
wodach);l
Idee
lwiara w postęp, walka z
przesądami,l
lprzyjaźń i solidarność
jako szczególnie cenne wartości,l
lpodporządkowanie jednostki
zbiorowości, dążenie do szczęścia całej ludzkości
jako obowiązek jednostki,l
lrewolucyjny jakobinizm
gwałt niech się
gwałtem odciska.l
Elementy Romantyczne.
Temat utworu
(pochwała młodości);
Podmiot liryczny:
lja(wzlecę,
dzielę); l
lmy (opaszmy, pchniemy), l
a zatem jednostka
utożsamiająca się ze zbiorowością. Jej sposób
mówienia: namiętne wezwania (wykrzykniki, wyrażenia nacechowane
emocjonalnie, częsty tryb rozkazujący) wskazują na zaangażowanie emocjonalne,
poczucie ogromnej siły i pewności. Jest to charakterystyczna dla romantyzmu jednostka
nieprzeciętna, o osobowości przywódcy;
Idee:
lprzeciwstawienie
młodych - starym,l
lubóstwienie młodości,
ukazanej nie jako kategoria biologiczna czy
socjologiczna, ale jako siła kreacyjna o boskiej
potędze (jak Bóg stworzył świat rzeczy, tak
młodość stworzy świat ducha),l
lwyższość świata
ducha nad światem rzeczy,l
odrzucenie racjonalizmu
(rozumni szałem; łam czego rozum nie złamie) i empiryzmu (Tam sięgaj, gdzie wzrok nie
sięga).
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plteen-mushing.xlx.pl