Lemur zaprasza
DIV { FONT-SIZE: 8pt } zobacz też: HERB PAŃSTWOWY | HERBY KRÓLÓW | HERBY W CZASIE ZABORÓW | WŁADCY POLSKI | ORZEŁ BIAŁY nieautoryzowanawersja rosyjska PIASTOWIEDo 1370 Najstarszy wizerunek (jeszcze nie heraldyczny) orła jako znaku polskiego widnieje na okolicznościowym denarze Bolesława Chrobrego z około 1000 roku. (Trzeba jednak zaznaczyć, że niektórzy widzą na tym denarze wizerunek innego ptaka: gołębia, koguta albo pawia. Szerzej o tym pisze autor strony "Orzeł na denarze Bolesława Chrobrego".) Najstarsze przedstawienie orła w postaci zbliżonej do heraldycznej znajduje się na brakteacie Kazimierza Sprawiedliwego (około 1177 roku).Natomiast najstarszy heraldyczny wizerunek orła widnieje na pieczęci Kazimierza I opolsko-raciborskiego z 1222 roku (na tarczy trzymanej przez jeźdźca).Ponieważ jednak wspomniane znaki nie były dziedziczone, więc uznawane są za osobiste godła książęce nie zaś za herby. Z tego powodu uznaje się, że pierwszy herbowy wizerunek orła znajduje się na pieczęci Henryka Pobożnego (z około 1224 roku) jako herb księstwa śląskiego. Najstarsze wizerunki ukoronowanego orła w herbie Królestwa Polskiego widnieją na pieczęci majestatycznej króla Przemysła II (z 1295 roku) i na o kilka lat młodszej płycie nagrobnej Henryka IV Probusa. Orzeł na denarze Bolesława Chrobrego (około 1000 r.) Orzeł na brakteacie Kazimierza Sprawiedliwego (około 1177 r.) Orzeł na pieczęci Kazimierza opolsko-raciborskiego (około 1222 r.) Orzeł na pieczęci Henryka Pobożnego (około 1224 r.) Orzeł na płycie nagrobnej Henryka IV Probusa (przełom XIII i XIV w.) O herbie państwa polskiego można mówić dopiero po koronacji Przemysła II w 1295 roku. Od jego panowania biały (a właściwie srebrny) orzeł w koronie na czerwonej tarczy staje się rzeczywistym herbem Polski jak też dynastii piastowskiej. Pomimo, że Łokietek i Kazimierz Wielki używają też herbu ziemi kujawskiej jako własnego herbu, a Przemyślidzi i Andegawenowie mają własne herby dynastyczne, wszyscy kolejni królowie posługują się Orłem Białym jako znakiem Królestwa Polskiego. Orzeł z pieczęci majestatycznej Przemysła II (1295) Orzeł z pieczęci Władysława Łokietka (1312) Orzeł z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego (1336) WACŁAW II1290/1300-1305 Orzeł na pieczęci Wacława II ANDEGAWENOWIE1370-1399 Orzeł (na tarczy i w klejnocie) na zapince herbowej Ludwika Węgierskiego(około 1370) JAGIELLONOWIE1386-1572 Z nastaniem dynastii jagiellońskiej pojawiła się nowa sytuacja. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie utworzyło nowe państwo - Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Orzeł Biały oczywiście pozostał herbem Królestwa Polskiego (Korony), choć nie był już herbem dynastycznym, gdyż Jagiellonowie używali własnego. Jednak od czasów Zygmunta Starego orzeł ponownie nabrał znaczenia herbu dynastii, co podkreślano przez umieszczanie monogramów na jego piersi: S - Zygmunt (Sigismundus) Stary, SA - Zygmunt August, A - Anna Jagiellonka. Orzeł Władysława Jagiełły (wg wawelskiego grobowca króla) Orzeł Kazimierza Jagiellończyka (wg nagrobka dłuta Wita Stwosza) Orzeł Zygmunta Starego - wg drzeworytu Hieronima Wietora (1521) Orzeł Zygmunta Augusta na arrasie wawelskim (1553) Orzeł z modlitewnika Anny Jagiellonki Orzeł w niszy nad grobowcem Anny Jagiellonki KRÓLOWIEELEKCYJNI1573-1795 W czasach panowania królów elekcyjnych Orzeł Biały pozostaje herbem Królestwa Polskiego (Korony). Z biegiem czasu zmienia się rysunek orła, kształt noszonej przez niego korony (korona zamknięta, zwieńczona krzyżem w miejsce stosowanej do tej pory korony otwartej) oraz pojawiają się insygnia królewskie (berło i jabłko) trzymane przez orła w szponach. Na piersi umieszczany bywa herb panującego. Orzeł Stefana Batorego (wg ryciny z herbarza Paprockiego - 1582) Orzeł Wazów Orzeł Jana III Sobieskiego (wg wizerunku w Kościele Mariackim w Krakowie) Orzeł z czasów Augusta II Mocnego (wg ryciny z herbarza Niesieckiego - 1728) Orzeł Stanisława Augusta Poniatowskiego XIX WIEK Po III rozbiorze Polski (1795) Orzeł Biały pozostawał w ukryciu lub na emigracji, by wrócić wraz z wojskami napoleońskimi - na sztandarach, znakach wojskowych i w herbie Księstwa Warszawskiego (w drugim polu za herbem Saksonii).Po upadku Napoleona (w 1815) podzielono Księstwo warszawskie, ale powstało Królestwo Polskie zjednoczone z Cesarstwem Rosji (tzw. Królestwo Kongresowe). Wojska Królestwa zachowały odrębne znaki wojskowe z Orłem Białym. W czasie powstania listopadowego (1830-1831) często używano tych samych znaków.Po upadku powstania listopadowego Orzeł Biały powracał na sztandary w czasie powstania w 1848 i powstania styczniowego (1863-1864).Zobacz też: herb Rzeczypospolitej Orzeł ze sztandarów Królestwa Polskiego (1815-1830) Orzeł ze sztandaru z czasu powstania w 1848 r. Orzeł ze sztandaru z czasu powstania styczniowego (1863) XX WIEK Po wybuchu w 1914 roku I wojny światowej Orzeł Biały pojawił się we Francji na sztandarach polskich żołnierzy (Bajończyków, Hallerczyków ...).Niemcy i Austriacy pozwolili na używanie znaku Orła na terenach okupowanych przez siebie terenach byłego Królestwa Kongresowego. W 1916 roku cesarze Austrii i Niemiec ogłosili utworzenie Królestwa Polskiego. W 1917 roku na wyemitowanych banknotach umieszczono wizerunek Orła, który można uznać za pierwsze od kilkudziesięciu lat oficjalne użycie Orła jako godła państwowego.Po odzyskaniu niepodległości (w 1918) próbowano wprowadzić wizerunek Orła bez korony. Ostatecznie w 1919 roku przyjęto wzór Orła nawiązujący do Orła sprzed rozbiorów.W 1927 roku przyjęto nowy wzór herbu państwowego wg projektu Zygmunta Kamińskiego. Orzeł na banknocie Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej - 1917 Orzeł z plakatu - jesień 1918 Orzeł z Dziennika Praw - 1918-1919 Herb Polski 1919-1927 Herb Polski od 1927 roku Wraz z władzą komunistyczną w Polsce pojawił się orzeł bez korony.Pierwszym takim wizerunkiem był orzeł zaprojektowany przez Janinę Broniewską dla I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Był to rzekomy orzeł piastowski, rzekomo z grobowca Władysława Hermana.Ostatecznie w PRL używano poprawianych rysunków orła Zygmunta Kamińskiego - zawsze bez korony. Orzeł Janiny Broniewskiej dla I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki Herb Polski po II wojnie światowej Herb PRL - wzór z 1955 Rząd Rzeczypospolitej na Uchodźstwie oraz wszelkie ruchy niepodległościowe używały zawsze herbu z orłem w koronie.Dlatego też w 1989 roku przywrócono herb Polski przedstawiający ukoronowanego Orła Białego wg wzoru przedwojennego (z niewielkimi zmianami). Herb Polski ustanowiony przez Rząd na Uchodźstwie w 1956 Herb Polski wg wzoru z 1990 roku Polecam stronę poświęconą orłom wojskowym: republika.pl/artgin/ zobacz też: HERB PAŃSTWOWY | HERBY KRÓLÓW | HERBY W CZASIE ZABORÓW | WŁADCY POLSKI | Adam Kromer |