Lemur zaprasza
/ / 13. Transcendentalizm warunku przedmiotowego poznania Przedmiot transcendentalny x jest przedmiotowym warunkiem naszego poznania. Co to znaczy, że jest warunkiem transcendentalnym? Warunek podmiotowy naszego poznania, jakim jest transcendentalna jedność samoświadomości czy też formalna jedność świadomości, jest warunkiem apriorycznym w tym sensie, przede wszystkim, że poprzedza myślenie o przedmiotach możliwego doświadczenia. Teraz ma to być warunek aprioryczny, który nakładamy na to, co może być pomyślane i poznane w doświadczeniu. Ale jako aprioryczny, warunek, którego spełnienie jest konieczne przed doświadczeniem, a więc poprzedza styczność naszych zmysłów z tym, co dane nam do poznawania. Czego ten warunek dotyczy? By to, co percypowane zmysłami mogło być przez nas pomyślane. Percypowane jako różnorodność naoczności mogło być pomyślane jako jedność – pojęcia. Przedmiot transcendentalny x to jest właśnie ów warunek, który pozwala nam myśleć o owej różnorodności naoczności jako o jednym przedmiocie, odpowiadającym – w tym, co dane zmysłom – naszemu pojęciu. Transcendentalna jedność samoświadomości, jako warunek naszego poznania, nie należy oczywiście do poznania empirycznego. Podobnie przedmiot transcendentalny x nie należy do doświadczenia, w szczególności nie jest, oczywiście, żadnym przedmiotem empirycznym. Teraz możemy powiedzieć dokładniej, co to znaczy, że formalna jedność świadomości w syntezie przedstawień, jako warunek przedmiotowy poznania, przybiera postać przedmiotu transcendentalnego x. Transcendentalna jedność samoświadomości, jako warunek podmiotowy poznania, jest warunkiem formalnym. To znaczy a priori określa jako warunek myślenia formę, jaką świadomość musi nadać wszystkim możliwym moim przedstawieniom. Jest to jedność syntetyczna, mianowicie powiązanie wszystkich moich przedstawień, których muszę móc być świadomy, w jedność samoświadomości. Ta jedność świadomości to formalny warunek myślenia, tzn. formowania pojęć, a dalej sądów. Teraz ma to być warunek możliwości przedmiotu myślenia. Jako że jest to warunek transcendentalny musi dotyczyć tego, co mamy poznawać przed tym, nim będzie nam ono dane w doświadczeniu. Podobnie jak pojęcie jest pewną jednością przedstawień, tak i przedmiot jest pewną jednością zjawisk. Warunkiem tak rozumianego przedmiotu jest możliwość powiązania każdego zjawiska z czymś jednym i tym samym dla nich wszystkich. To jest właśnie ów x jako założenie jedności przedmiotowej. Jest to warunek, który zakładamy a priori, a dotyczy on formy tego, co dane nam jest do poznawania, w postaci przedstawień naoczności. W tym „materiale na poznanie", owej nie powiązanej z sobą różnorodności danych naocznych, treści poznania, zakładamy możliwość pewnej formy – jedności przedmiotowej. Oczywiście, ta forma nie jest czymś, co mogłoby być dane naszym zmysłom. Jest ona czymś tylko dla myślenia. Stanowi założenie, które intelekt wnosi w ów „materiał na poznanie" zmysłowości. |