56spr

Lemur zaprasza

Spór pomiędzy romantykami a pozytywistami

Już w romantyzmie
literatura dążyła do roli przewodniczki narodu, a poeta
przywódcy. W pozytywizmie też. Ale tu podstawa poezji to
rzetelna wiedza, nie natchnienie. Aby pisać trzeba mieć tę
wiedzę ponieważ pisarz miał edukować. Literatura
miała uczyć.

Młodzi studenci Szkoły
Głównej to ludzie marzący o karierze pisarskiej. Zaczynali
zawsze od dziennikarstwa ponieważ prasę omijała cenzura. W
prasie koncentrowało się życie kulturalne. Nowy program ideowy
został sformułowany na łamach prasy i tam był forsowany.

Prasa została
podzielona na młodą (zwolennicy młodych poglądów) i starą
(chciano zachować stary stan rzeczy). Pomiędzy dwoma
antagonistycznymi pokoleniami różnice światopoglądowe
pokrywały się z wiekiem.

Obóz młodych
skoncentrował się wokół Przeglądu Tygodniowego, Opiekuna domowego", Niwy,
Prawdy. Stara prasa to Bluszcz,
Kłosy, Biblioteka warszawska.

Spór pomiędzy
romantykami i pozytywistami rozwijał się na łamach czasopism i
wszedł do literatury polskiej jako spór młodej i starej prasy.

Adam Wiślicki w artykule Groch
o ścianę z Przeglądu...
skrytykował epigońską (wyznawanie poglądów minionej epoki)
literaturę pseudoromantyczną. Od tego artykułu i ostrej
krytyki rozpoczął się spór romantyków z pozytywistami.

W artykule My i wy w Przeglądzie... Świętochowski
scharakteryzował oba stronnictwa. Ich
stosunek do siebie.

Pomiędzy oboma
stronnictwami panowały stosunki antagonistyczne. Wiele sobie zarzucali,
nie widzieli możliwości ustępu i
porozumienia.

Starzy:

żądanie spokoju w literaturzel

zapatrzenie w
przeszłość, bezkrytyczne jej uwielbieniel

brak żarliwości,
energii, zdecydowanego działanial

hołdowanie
konserwatywnościl

podlegają
regułom, kanonoml

opóźniają
postęp myśli, wiedzy, manią społeczeństwol

Młodzi:

popularyzacja pracy i naukil

pobudzenie
żywotnych sił w społeczeństwiel

kierowanie uwagi w
przyszłośćl

spontaniczni,
swobodni i żarliwi w działaniul

nie kierują się
prywatą, ważne są dla nich korzyści narodul

demokratycznil

Artykuł ten nie
konstruuje żadnego konkretnego programu. To konfrontacja dwóch
pokoleń. Krytyka konserwatyzmu, zapatrzenia w przeszłość,
bezczynności. Młodzi pozytywiści byli rzecznikami oświaty,
kapitalizmu (jako ustroju i nowej formy gospodarowania). Likwidacja nędzy i
wyzysku to bogacenie się kraju, a efekt to
niepodległość.
Stąd fascynacja wynalazkami i postępem.

Orzeszkowa przedstawiła wizję idealistyczną,
pełną optymizmu, wizję połączenia różnych klas, środowisk
narodowych w imię dobra teraz i niepodległości później.

Pozytywiści przesuwali
niepodległość na później. Koncentrowali się na
działalności ekonomicznej, która miała doprowadzić do
odłączenia się od zaborców i scalenia ziem polskich.

Rem I am sorry! happy time