Lemur zaprasza
[ Strona główna | Download | Forum | Linki | Info | Kontakt ] Wiek XIX w Europie Wiosna Ludów Wiosna Ludów w Austrii
WIOSNA LUDÓW W AUSTRII Cesarstwo austriackie nie było tworem jednonarodowym. W skład państwa wchodziły Czechy, Słowacja, Węgry, Siedmiogród, niektóre państwa włoskie jak Wenecja, Chorwacja. Tak więc do postulatów społecznych identycznych dla całej Europy dochodził element nacjonalistyczny. Lata trzydzieste XIX wieku to kryzys polityczno-dynastyczny na dworze w Wiedniu. W roku 1835 zmarł cesarz Franciszek I, pozostawiając dwóch synów. Pierworodny był chory psychicznie, cierpiał również z powodu epilepsji. Fakt ten ukrywano skrzętnie przed opinią publiczną. Nieskazitelna monarchia absolutna nie mogła wychować człowieka ułomnego. Na mocy testamentu Franciszka I władzę objął młodszy syn, Ferdynand. Faktyczną władzę w polityce zagranicznej sprawował kanclerz Metternich. Jego wizja znacznie różniła się od poglądów pozostałych ministrów i samego władcy. Kanclerz opowiadał się za autonomię wszystkich krajów, które znalazły się pod berłem cesarza. Ministrowie chcieli ograniczyć wszelkie ruchy wolnościowe. Rząd czynił wszystko w tym kierunku, posługując się cenzurą, policją i zależnym od cesarza Kościołem. Austria stała się miejscem izolacji od innych narodów europejskich. Nie dopuszczano żadnych wiadomości z zewnątrz. Cesarstwo zyskało miano „Chin Europy”. Taka polityka rządu wywołała opór burżuazji. Państwo ograniczało napływ towarów z zagranicy, co hamowało rozwój handlu i osłabiało przemysł. Przeciwna rządowi była też szlachta, która chciała wprowadzić na wsi kapitalizm, odrzucając dawny system feudalny. Domagano się uregulowania sprawy chłopskiej, pojawiły się hasła o zniesienie pańszczyzny. Dawnego porządku bronił Kościół, nic więc dziwnego, że głoszono też hasła antyklerykalne. Oprócz zagadnień polityczno-społecznych, dołączyły się ruchy narodowościowe. Najsilniej występowali Polacy i Włosi. Wenecja i Lombardia (republiki, które znalazły się pod berłem cesarskim) domagały się niezależności. Spiski zawiązano w Galicji i na Węgrzech. Na terenie cesarstwa coraz silniejsze stawały się ruchy chłopskie występujące z hasłami zniesienia pańszczyzny. Dla uchronienia porządku feudalnego dwór zaczął prowadzić politykę obietnic, chcąc wykorzystać antagonizmy narodowościowe i społeczne. Skutkiem ubocznym takiego działania rządu było rozbudzenie ruchów narodowościowych, które stały się główną siłą odśrodkową w państwie. Przed rokiem 1848 powstały tajne związki w Galicji, Czechach i na Węgrzech. W Czechach od 1846 działała organizacja o nazwie Repeal, która za główne cele stawiała sobie walkę z absolutyzmem cesarskim, wprowadzenie republiki i wyzwolenie chłopów. 8.III. do Czech dotarły wieści z Francji. Praga zwróciła się z do cesarza z żądaniem zwołania sejmu czeskiego, zniesienia cenzury, pańszczyzny, wprowadzenia wolności zgromadzeń i zebrań. Ponieważ zebrania odbywały się w łaźniach św. Wacława, powołano Komitet Świętowacławowski. Na Węgrzech wysunięto żądanie nadania konstytucji. Cesarz zdając sobie sprawę z powagi sytuacji zdymisjonował Metternicha i obiecał przeprowadzenie niektórych reform proponowanych przez liberałów. Czyniąc z kanclerza kozła ofiarnego i idąc na drogę ustępstw cesarz chciał zaprowadzić spokój w państwie. Same obietnice nie wystarczyły. Z Węgier napłynęło ponowne żądanie wyzwolenia narodowego i stworzenia konstytucji. Także Lombardia i Wenecja upomniały się o niezależność. Cesarz uległ presji i w kwietniu Węgry otrzymały konstytucję. Parlament składał się z dwóch izb, ministrowie byli odpowiedzialni przed parlamentem, przyznano wolność prasy, została zniesiona pańszczyzna i sądy szlacheckie, wycofano dziesięcinę i wszelkie opłaty na rzecz dworu cesarskiego. Nadal nie wszyscy otrzymali prawo wyborcze, o wyborze do wyższej izby parlamentu nadal decydował cenzus majątkowy. Sytuacja Węgier uprzytomniła innym narodom pod berłem austriackim, że można walczyć o swoje racje. Największym problemem liberałów austriackich była sprawa chłopska. Chłopi żądali zniesienia pańszczyzny i feudalizmu na terenie całego państwa. Do umocnienia przekonania chłopów przyczyniły się wydarzenia rabacji galicyjskiej. Liberałowie w obawie przed zbrojnymi wystąpieniami znieśli pańszczyznę – 28.II. w Czechach, 22.IV. w Galicji. Nie zaakceptowano jednak uwłaszczenia ziemi. Po zniesieniu pańszczyzny chłopi przestali popierać powstania. Pierwszą klęskę ruch rewolucyjny poniósł w Krakowie. Został wprowadzony zakaz produkcji broni i powrotu imigrantów. Kiedy mieszkańcy zaprotestowali, na miasto skierowano armaty i Kraków skapitulował. W Czechach po 28.III. burżuazja domagała się wprowadzenia autonomii. Demokraci lewicujący głosili hasła o całkowitej niezależności państwa czeskiego. Kręgi umiarkowane postulowały utworzenie z Austrii państwa federacyjnego. Istniała idea połączenia Austrii z rzeszą niemiecką. Pomysł federacji popierali Serbowie i Chorwaci. Uważali, że jedynie porozumienie wszystkich Słowian cesarstwa pozwoli powstać przeciw Austrii i Węgrom. Powstał projekt powołania parlamentu słowiańskiego. 2.VI. odbył się zjazd słowiański w Pradze. Uczestniczyli w nim Polacy, Słowacy, Ukraińcy, Serbowie, Chorwaci, Czesi i Dalmatyńczycy (Rumuni). Od początku obrad dochodziło do tarć między uczestnikami. Skrzydło radykalne (lewicowe) widziało w państwie wszystkich Słowian Europy (teoria maksymalizmu), druga opcja zakładała stworzenie federacji państw słowiańskich, które znajdowały się pod berłem austriackim. Idea panslawizmu uzyskała poparcie Rosji, która miała nadzieję na objęcie przewodnictwa nad krajami Słowiańskimi. Stanowiła by wtedy znaczącą przeciwwagę dla Austrii. Zjazd w Pradze został przerwany przez wybuch powstania 12.VI. Trwało ono jedynie pięć dni, do 17.VI. W Wiedniu wyraźnie dało się odczuć atmosferę napięcia i niepokoju. Aby zażegnać niebezpieczeństwo rewolucji, 25.IV. cesarz ogłosił konstytucję. Była to ustawa narzucona z góry, nie obejmowała państw włoskich i Węgier. Tym samym cesarz pośrednio uznał Wenecję, Lombardię i Węgry za autonomiczne państwa, związane z Austrią unią. Konstytucja zapewniała wolność prasy, sumienia, wiary, słowa, zebrań, możliwość tworzenia organizacji. Dla wprowadzenia nowej uchwały konieczna była zgoda parlamentu, który składał się z dwóch izb: izby deputowanych (wybierana przez ludność) i senatu (z mianowania cesarza). W pierwszym parlamencie cesarskim na 383 posłów przypadło ponad 190 Polaków. Konstytucja spełniała żądania feudałów i bogatej burżuazji, zawiodła natomiast drobnomieszczaństwo. Pojawiły się głosy o zmianę konstytucji. 15.V. wybuchły zamieszki studenckie w Wiedniu. Pojawiły się barykady. Rząd podjął ryzykowną politykę. Deklarował tymczasowość konstytucji i plany opracowania kolejnej. W rzeczywistości rząd potrzebował czasu na ściągnięcie wojska. Pierwszym znakiem nieszczerych intencji było wywiezienie 17.V. cesarza. To wzbudziło podejrzenia mieszczan. Do miasta wprowadzono wojsko, rozwiązano Legion Akademicki. Duże poparcie dla studentów deklarowali robotnicy i rzemieślnicy. Rząd ustąpił. Ludność zażądała powrotu cesarza, złożono w tej sprawie petycję. Władca wrócił w sierpniu. Faktyczną władzę spełniał teraz Komitet Bezpieczeństwa, który pilnował porządku i chciał zaprowadzić spokój. Austrię dotknął kryzys gospodarczy. Nasiliło się bezrobocie, zdrożały artykuły żywnościowe. 21. i 23.IX. miały miejsce protesty robotników, którzy domagali się wyższych zarobków. Do akcji wkroczyło wojsko. Komitet Bezpieczeństwa, który nie spełnił pokładanych w nim nadziei, rozwiązał się. Zwołano parlament ogólnoaustriacki. W Wiedniu wybuchło powstanie, które skapitulowało 31.X. z powodu braku jedzenia, wody i na skutek epidemii cholery. Jednym z dowódców był generał Józef Bem, który po klęsce powstania uszedł na Węgry. Reszta dowódców, która się poddała została stracona, a powstańców uwięziono. Wrócił stary porządek. Burżuazja porozumiała się z feudałami. Wybuch powstania w Wiedniu miał związek z wydarzeniami na Węgrzech. Kiedy wybuchło tam powstanie, rząd chciał je stłumić przy pomocy wojska. Liberałowie zaapelowali do ludności, aby ta nie wypuściła oddziałów z Wiednia. To dało początek walkom. Po stłumieniu powstania Ferdynand był zmuszony do abdykacji. Cesarzem został osiemnastoletni Franciszek Józef. |