Lemur zaprasza
Na bieżąco: Matematyka i przyroda: Humanistyka: Czytaj: Przydatne: Jesteś tutaj: Wirtualny Wszechświat > Historia > Starożytna Grecja Jesteś tutaj Historia starożytnej Grecji Oligarchia, tyrania i demokracja Powstanie tyranii Spis tematów Pozostałe działy Wirtualny Atlas Historyczny Dzieje państw Historia Polski Szukacz Przeszukaj Wirtualny Wszechświat: Jak zadawać pytania? Oligarchia, tyrania i demokracja Wczesna Sparta Sąsiedzi Sparty i jej niewolnicy Życie Spartiatów Powstanie tyranii Rozwój polityczny Aten Reformy Solona Od tyranii do demokratycznej przebudowy Nowa literatura i nowe myślenie Powstanie tyranii To właśnie sprzeciw wobec dominacji oligarchii spowodował, że w różnych poleis (z charakterystycznym wyjątkiem Sparty) do władzy doszli pierwsi w Grecji tyrani. Najsłynniejsza tyrania tego wczesnego okresu wyrosła w Koryncie około roku 657 p.n.e. W opozycji do oligarchicznych rządów sprawowanych przez ród Bakchiadów. Pod ich dominacją w VIII i na początku VII wieku p.n.e. Korynt stał się najlepiej rozwiniętym gospodarczo ośrodkiem Grecji archaicznej. W sztuce budowy okrętów Koryntianie tak bardzo przewyższali innych Greków, że ci zamawiali statki w korynckich stoczniach. Potężna flota koryncka wsparła Bakchiadów w dziele zakładania zamorskich kolonii na Kerkyrze (wyspa u północno-zachodnich wybrzeży Grecji) i w Syrakuzach na Sycylii; w niedługim czasie obie poleis miały stać się samodzielnymi potęgami morskimi. Bakchiadzi, pomimo sukcesów gospodarczych, utracili popularność; stało się tak, ponieważ rządy swoje sprawowali z użyciem przemocy. Kypselos, członek społecznej elity, którego matka pochodziła z rodu Bakchiadów, przygotowywał się do przejęcia władzy, dbając o popularność wśród mieszkańców Koryntu. "Tam w krótkim czasie zdobył uznanie mieszkańców, gdyż na tle innych Bakchiadów, pełnych pychy i stosujących przemoc, okazał się dzielny, mądry i użyteczny dla ludu" - jak przekazał to późniejszy historyk1). Kypselos odsunął Bakchiadów od władzy, zadbawszy o poparcie ludu oraz zapewniwszy sobie korzystną wyrocznię z Delf. Po przejęciu władzy bezlitośnie prześladował przeciwników, ale wśród ludu był nadal bardzo popularny, tak że mógł rządzić bez ochrony gwardii. Za rządów Kypselosa Korynt wzmocnił jeszcze swoją pozycję ekonomiczną za sprawą eksportu wielkich ilości pięknie zdobionej ceramiki, głównie do Italii i na Sycylię. Wzdłuż szlaków morskich wiodących ku zachodniej części Morza Śródziemnego Kypselos założył kilka kolonii, co miało wspomóc koryncki handel. Kiedy w roku 625 p.n.e. Kypselos zmarł, zastąpił go syn Periander. Tyran ten kontynuował ekonomiczną ekspansję, zakładając kolonie na północno-zachodnich i północno-wschodnich wybrzeżach greckich. Celem jego działań było wzmożenie wymiany handlowej z bogatymi w złoża miedzi i szlachetnych kruszców terenami stanowiącymi gospodarcze zaplecze tych kolonii. Dążył do zacieśnienia kontaktów handlowych z Egiptem, co znalazło wyraz w nadaniu przez Periandra jednemu z synów egipskiego imienia Psametyk, brzmiącego po grecku Psammetichos. Rozwój gospodarki pociągał za sobą rozkwit rzemiosł, sztuki i architektury. Jeszcze dziś można podziwiać fundamenty wielkiej kamiennej świątyni Apollona, której budowę rozpoczęto w okresie rządów Periandra. Jednak w odróżnieniu od ojca Periander uciekał się do przemocy i utracił poparcie ludu. Utrzymał władzę aż do śmierci w 595 roku p.n.e., lecz niezadowolenie z jego rządów doprowadziło wkrótce do obalenia jego następcy, Psammetichosa. Następnie przeciwnicy tyranii oddali rządy ośmiu obieralnym urzędnikom oraz radzie składającej się z osiemdziesięciu członków. Grecka tyrania była specyficzną formą rządów przynajmniej z kilku powodów. Chociaż tyrani z definicji byli uzurpatorami, którzy przejęli władzę, dokonując przewrotu, a nie odziedziczyli jej jak legalni królowie, często potem zakładali dynastię, by ich synowie mogli przejąć władzę ojców i stanąć na czele polis. Tyrani zazwyczaj wywodzili się z kręgów elity społecznej lub przynajmniej ze środowisk do niej zbliżonych, jednak dla przeprowadzenia swoich zamiarów musieli zdobyć poparcie zwykłych ludzi. Tam, gdzie ubożsi mężczyźni byli pozbawieni obywatelstwa albo przynajmniej czuli się w znacznym stopniu upośledzeni politycznie, tyrani zdobywali zwolenników poprzez nadawanie tym grupom obywatelstwa i innych przywilejów. Niekiedy tyrani utrzymywali istniejące prawa i instytucje polityczne polis, czyniąc z nich ustrojową podstawę swojej władzy i zapewniając w ten sposób zachowanie społecznego spokoju. Podobnie jak to było w Koryncie, większość tyranów musiała dbać o utrzymanie poparcia ubogich mieszkańców swojej polis, ponieważ właśnie ci ludzie stanowili trzon ich armii. Na przykład władająca wyspą Samos (we wschodniej części Morza Egejskiego) dynastia tyranów, która zdobyła władzę około roku 540 p.n.e., organizowała zakrojone na wielką skalę roboty publiczne, aby uświetnić swoją polis i dać zatrudnienie wielu jej mieszkańcom. Rozpoczęto budowę świątyni Hery uważanej za największą w całym świecie greckim, oraz znacznie poprawiono zaopatrzenie w wodę samego miasta poprzez wykucie wielkiego tunelu doprowadzającego wodę z odległego źródła. Ten prawdziwy cud techniki, tunel wodociągowy o wysokości około 1,7 metra, na odcinku kilometra biegł poprzez wzgórze o wysokości ponad 300 metrów. Tyrani, którzy w późniejszych okresach władali greckimi poleis na Sycylii, także zdobili swoje miasta pięknymi świątyniami i wspaniałymi budynkami użyteczności publicznej. Niektórzy tyrani, jak na przykład Kypselos, dbali o swoich poddanych i przez całe dziesięciolecia zachowywali popularność. Inni, zmuszeni walczyć z żądnymi władzy rywalami, często sami wywoływali wewnętrzne konflikty, a nawet wojny domowe, sprawując rządy brutalnie i niesprawiedliwie. Poeta Alkajos z Mityleny na Lesbos (wyspa w północno-wschodniej części Morza Egejskiego), który był przeciwnikiem tyrana sprawującego władzę w jego ojczyźnie, w taki sposób opisał około roku 600 p.n.e. ten konflikt: [...] Teraz wyzbądźmy się gniewu.Dręczących serce zaprzestańmy powstańI walk wewnętrznych, które bóg nam jakiśZesłał z Olimpu, aby lud zaślepić,A Pittakowi lubej przydać chwały.2) Podsumowując rozważania na temat tyranii, trzeba jednak stwierdzić, że w Grecji epoki archaicznej termin "tyran" nie musiał, inaczej niż dziś, automatycznie oznaczać władcy brutalnego i nie liczącego się ze zdaniem poddanych. Grecy dzielili tyranów na złych i dobrych, w zależności od tego, w jaki sposób sprawowali oni władzę. 1) Mikołaj z Damaszku, F. Jacoby, Die Fragmente der griechischen Historiker. 90 f 57, 4-5. Przeł. Andrzej S. Chankowski. 2) Poetarum Lesbiorum Fragmenta, nr 70. Przeł. Jerzy Danielewicz. [góra strony] | Na bieżąco | | | Matematyka i przyroda | | | | | | Humanistyka | | | | | | Czytaj | | | | Przydatne | | | © Prószyński i S-ka SA 2000-2002. All rights reserved. Wszystkie prawa zastrzeżone. |